Dalekowzroczność. Nowa książka Marcosa EberlinaCzas czytania: 8 min

Seria Inteligentny Projekt, której wydawcą jest Fundacja En Arche, powiększyła się o przekład kolejnej książki: Dalekowzroczność. Jak biochemia ukazuje plan i celowość życia¹. Oryginał ukazał się nakładem wydawnictwa Discovery Institute w 2019 roku jako Foresight: How the Chemistry of Life Reveals Planning and Purpose².

Marcos Eberlin, autor książki Dalekowzroczność, to brazylijski chemik, specjalista w zakresie spektrometrii mas. Jest autorem wielu artykułów naukowych i laureatem licznych nagród i wyróżnień. Przed napisaniem Dalekowzroczności opublikował bestseller Fomos planejados³ [Zostaliśmy zaprojektowani], pierwszą książkę w języku portugalskim opisującą naukowe świadectwa na istnienie inteligentnego projektu w przyrodzie. Doktorat z chemii uzyskał na Uniwersytecie Stanowym Campinas w São Paulo, w Brazylii, gdzie założył Laboratorium Spektrometrii Mas – jedno z najlepiej wyposażonych i innowacyjnych laboratoriów na świecie – i przez 25 lat koordynował jego pracę. Obecnie jest prezesem Brazilian Society for Intelligent Design, dyrektorem Discovery-Mackenzie Research Center for Science, Faith and Society na Uniwersytecie Mackenzie w São Paulo oraz prezesem Brazilian Society for Mass Spectrometry⁴. Wyniki jego badań zainspirowały jego córkę Livię do skonstruowania obsypanego nagrodami „długopisu” diagnozującego nowotwory⁵.

Dalekowzroczność przedstawia rozważania Eberlina na temat elementów inżynieryjnego przewidywania i planowania, które są widoczne we wszystkich formach życia, od najmniejszych po największe. Sama konstrukcja książki pozwala czytelnikowi w płynny sposób przejść od analizy czynników umożliwiających życie na Ziemi, poprzez budowę komórki i DNA, bakterie, skaczące owady, mięsożerne rośliny, ptaki aż po skomplikowane narządy zmysłów ludzkiego organizmu. W przypadku komórki autor skupia się na funkcji, jaką pełni błona komórkowa i jej selektywna przepuszczalność. Następnie zwraca uwagę, że warunki panujące na Ziemi są precyzyjnie dostrojone do istnienia życia. W ciekawy sposób omawia elementy otaczającego nas świata, takie jak woda, którą nazywa ,,wielkim chemicznym cudem”⁶, atmosfera wyposażana w chroniącą nas warstwę ozonową czy błyskawice, które także są jednym z czynników warunkujących istnienie życia. Dużo miejsca poświęca analizie DNA i RNA, zwracając uwagę na fakt, że ich funkcja jako nośnika informacji byłaby bezużyteczna dla organizmu, gdyby od samego początku nie istniała informacja genetyczna, którą zawierają. Jak podkreśla Eberlin: ,,w porównaniu z kodem genetycznym każdy program napisany przez człowieka wydaje się karłowaty pod względem stopnia złożoności i zaprojektowania. Już to powinno wystarczyć do rozważania możliwości przewidywania i zaprojektowania”⁷. Dalej omawia ,,niektóre maszynerie molekularne, które pomagają zamienić DNA w białka, a białka w żywe organizmy”⁸, takie jak operony czy enzymy. Porusza również, będący ,,kulą u nogi” zwolenników współczesnej teorii ewolucji, temat wici bakteryjnej. Na temat tego ,,istnego cudu nanoinżynierii”⁹, jak Eberlin nazywa wić, pisał już wcześniej biochemik Michael J. Behe w książce Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu¹⁰, na którą Eberlin się powołuje. Wychodząc poza komórkę, brazylijski uczony analizuje plankton, który podtrzymuje cykl węglowy, okrzemki, które dostarczają jednej piątej tlenu atmosferycznego¹¹, oraz bakterie cyklu anamoks przekształcające w warunkach beztlenowych amoniak i dwutlenek azotu w azot cząsteczkowy¹². Następnie skupia się na naturalnych maszyneriach dających niektórym owadom niesamowite zdolności. Jako przykład podaje owoszczę, która wykształciła mechanizm do wykonywania wysokich, szybkich i precyzyjnych skoków, wykorzystując niezwykłe koła zębate do synchronizowania ruchu odnóży¹³, oraz skorupiaka o nazwie rawka błazen mogącego odnóżami rozbijać muszle i, jak wspomina autor, nie tylko muszle¹⁴. Dalej omawia coraz bardziej złożone formy organizmów żywych, takich jak mięsożerne rośliny¹⁵, ptaki migrujące dzięki zdolności widzenia linii pola magnetycznego Ziemi¹⁶, a także fenomen ptasiego jaja, które jest niczym samowystarczalna „kołyska”¹⁷. Bioinżynieryjne rozważania kończy najbliższym nam przykładem – ciała człowieka, zawierającego ,,mnóstwo rozwiązań antycypujących złożone problemy”¹⁸, takich jak przedstawiony w książce ,,cud poczęcia”¹⁹, wyrostek robaczkowy, który błędnie uważany jest za organ szczątkowy²⁰, czy narządy zmysłów²¹, które ,,nie tylko pozwalają nam przeżyć, ale także doświadczać otaczającego nas świata i cieszyć się nim”²².

Całość rozważań Eberlina obraca się wokół zasady ,,przewidzieć albo zginąć”. Autor stanowczo nie zgadza się z ewolucyjnym gradualizmem i przekonaniem o przypadkowości powstania życia.

Czy Wszechświat naprawdę powstał z niczego? Nie? A może z niczego powstała jakaś magiczna maszyna generująca wieloświat, precyzyjnie dostrojona i wytwarzająca co pewien czas wszechświat zdatny do zamieszkania? I czy precyzyjne dostrojenie praw i stałych fizycznych ot tak, po prostu się zdarzyło – niezależnie, od jakiego świata wyjdziemy? My to dopiero mieliśmy szczęście! Później wszystko po prostu ewoluowało na ślepo, aż do pierwszego przebłysku życia na Ziemi – pierwszej komórki, która pojawiła się przypadkiem w jakiejś pierwotnej zupie. Z tej komórki rozwinęło się życie wielokomórkowe, pierwsze rośliny i zwierzęta, a później pierwsze naczelne i pierwsze istoty ludzkie²³.

Uczony utrzymuje, że powstanie i utrzymanie życia na Ziemi było możliwe tylko dzięki precyzyjnemu dostrojeniu całej długiej listy życiodajnych zmiennych. Porównuje Wszechświat do radioodbiornika z licznymi pokrętłami. Wystarczy nieznacznie przestawić jedno z nich i życie przestałoby istnieć²⁴. Aby dokonać tak precyzyjnego dostrojenia niezbędny był inteligentny umysł i zdolność przewidywania.

Potrzebę antycypowania – spoglądania w przyszłość, przewidywania problemów z potencjalnie fatalną w skutkach realizacją planów i rozwiązywania ich zawczasu – widać wszędzie wokół nas. Z licznych przykładów opisanych w tej książce jasno wynika, że życie jest pełne rozwiązań, które musiały zostać wcześniej obmyślone, aby uniknąć rozmaitych ślepych uliczek. Inaczej mówiąc, wiele funkcji i systemów biologicznych wymagało planowania, żeby mogły działać. Cechy te przemawiają dobitnie przeciwko teorii ewolucji we wszystkich jej postaciach odwołujących się do przypadkowych procesów²⁵.

Teoria inteligentnego projektu jest dla autora książki Dalekowzroczność jedynym i jednocześnie najbardziej logicznym wyjaśnieniem ,,licznych przypadków jawnego przewidywania zaobserwowanych w świecie naturalnym, czyli sytuacji, w których problemy zostały rozwiązane w pomysłowy sposób, przez jednoczesne dostarczenie na czas licznych, istotnych i precyzyjnie zsynchronizowanych elementów”²⁶.

Autor definiuje naukę jako systematyczne, wolne od uprzedzeń poszukiwanie wiedzy o przyrodzie. Wzywa przy tym do rozważenia świadectw empirycznych potwierdzających udział inteligentnego czynnika w procesie powstania życia.

Uczciwa debata i dialog ludzi uczestniczących w wolnych dociekaniach naukowych zmierzających do zdobycia poznania stanowią siłę napędową nauki. Powinniśmy podążać śladem dowodów niezależnie od tego, kto je odnalazł i jaka była jego motywacja, i niezależnie od tego, co mogą nam one powiedzieć o rzeczywistości. Tylko taką naukę warto uprawiać²⁷.

Omawiana książka stanowi zbiór licznych przekrojowych przykładów inteligentnego zaprojektowania ziemskiego życia. Eberlin dosyć szczegółowo objaśnia przytaczane w książce przykłady problemów inżynieryjnych. Mimo to Dalekowzroczność skierowana jest nie tylko do czytelników biegle poruszających się w obszarze nauk przyrodniczych, lecz również do tych, którzy stawiają dopiero pierwsze kroki w tematyce inteligentnego projektu i ewolucjonizmu. W tym przypadku autor daje możliwość pominięcia technicznych wyjaśnień i przejścia do kolejnych rozdziałów. Zamieszczone tam podsumowania są wystarczające, aby zrozumieć dalsze wywody. Mimo skondensowanej dawki wiedzy zawartej w książce jej lektura sprawia dużo przyjemności i wzbudza na nowo zachwyt nad otaczającym nas światem.

Marcin Greszata

Ostatnia aktualizacja strony: 28.09.2022

Książkę Dalekowzroczność. Jak biochemia ukazuje plan i celowość życia można nabyć w księgarni Fundacji En Arche:

Marcos Eberlin, Dalekowzroczność. Jak biochemia ukazuje plan i celowość życia, tłum. Z. Kościuk, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2022.

Literatura: