Czy precyzyjnie dostrojone warunki początkowe mogą tworzyć organizmy żywe?Czas czytania: 6 min

Czy układ materii-energii na początku Wszechświata wystarczy do wyjaśnienia powstania i dywersyfikacji życia, naszej zdolności do abstrakcyjnego myślenia, wolnej woli, duchowej bliskości i tak dalej? Obecnie wygląda na to, że za twierdzącą odpowiedzią na to pytanie przemawia bardzo niewiele.

Teolog Erkki Vesa Rope Kojonen, który podejmuje próbę pogodzenia ze sobą hipotezy projektu i teorii ewolucji, dopuszcza tę interpretację w książce The Compatibility of Evolution and Design [Zgodność między teorią ewolucji a hipotezą projektu]¹. Wraz ze współautorami zrecenzowaliśmy tę książkę na łamach czasopisma „Religions”² i omawiamy ją w serii postów na blogu „Evolution News & Science Today”. W sercu modelu Kojonena leżą prawa i warunki wstępne świata przyrody. Według niego są to mechanizmy projektu, czyli fundament jego modelu. W poprzednim tekście³ przyjrzeliśmy się pierwszej z trzech interpretacji możliwego działania modelu Kojonena. Teraz przyjrzymy się drugiej interpretacji:

• Prawa przyrody jedynie przekazały biologicznie istotną informację wystarczającą do wytworzenia całej złożoności i różnorodności biologicznej, w tym nowych białek, maszyn białkowych i tym podobnych. Ta biologicznie istotna informacja została „wpisana” w konfigurację masy-energii w momencie Wielkiego Wybuchu. Prawa przyrody niczego nie utworzyły, lecz stanowiły nośniki, za pomocą których biologicznie istotna informacja ostatecznie wyraziła się i urzeczywistniła w świecie przyrody ożywionej, w postaci białek, wici bakteryjnych czy ludzi.

Przydatna analogia

W pewnych sytuacjach prawa potrafią przekazywać informację, ale – jak już wskazywaliśmy – nie potrafią tworzyć takiej informacji biologicznej, jak ta znajdująca się w DNA i białkach. W książce Powrót hipotezy Boga filozof nauki Stephen C. Meyer ilustruje to za pomocą przydatnej analogii:

Wyobraźmy sobie, że nad stadion Rose Bowl w Pasadenie, na którym gra właśnie mecz drużyna futbolu amerykańskiego z University of South California (USC), nadleciały drony, które utworzyły napis: „Do boju USC!”. W czasie przerwy w meczu drony zrzucają na puste boisko czerwone race lub pojemniki wypełnione złotą farbą (te kolory to oficjalne barwy drużyny USC), które w wyniku działania prawa grawitacji spadają na ziemię, uderzają o murawę, rozbryzgują się i tworzą rozmazany, lecz wciąż czytelny napis tej samej treści: „Do boju USC!”.

Czy to prawo grawitacji lub opisywana przez nie siła utworzyły tę informację? Oczywiście, że nie. Napis, który pojawił się na murawie, istniał już wcześniej w formie konfiguracji dronów nad stadionem stanowiącej jego warunki początkowe. Siła grawitacji nie odegrała żadnej roli w samoorganizacji napisu na murawie, tylko pomogła przenieść istniejącą wcześniej informację z formacji dronów na ziemię⁴.

Informacja widoczna w wiadomości była zawarta w pozycji helikopterów. Prawa przyrody (a zwłaszcza prawo grawitacji) były jedynie „nośnikiem” wcześniej utworzonej informacji. Druga interpretacja modelu Kojonena jest zgodna z tym poglądem na prawa przyrody, ale w jej ramach przyjmuje się, że cała informacja konieczna do powstania i dywersyfikacji życia oraz ludzkich zdolności poznawczych była już obecna w warunkach początkowych (czyli w układzie materii i energii). Tę koncepcję można porównać do gry w bilard, gdzie po uderzeniu jednej kuli bilardowej wszystkie pozostałe kule wpadają do otworów odpowiadających położeniom kul na stole bilardowym. Ten mechanizm jest wysoce niewiarygodny, gdy zastosujemy go do organizmów żywych, ponieważ do utworzenia takiego układu potrzebne byłoby skrajnie ścisłe dostrojenie warunków początkowych.

Sześć zarzutów Stephena Meyera

Ta idea „warunków początkowych” napotyka również inne problemy. W książce Powrót hipotezy Boga Stephen Meyer przedstawia sześć zarzutów:

Jeśli bowiem weźmiemy pod uwagę odkrycia biologii molekularnej, aksjomaty teorii informacji, prawa termodynamiki, odznaczający się wysoką energią początkowy stan Wszechświata, rzeczywistość nieprzewidywalnych fluktuacji kwantowych, a także czas, który upłynął od początku Wszechświata do pojawienia się na Ziemi pierwszego organizmu żywego, dochodzimy do oczywistego wniosku, że wyjaśnienia pochodzenia życia odrzucające konieczność pojawienia się nowej informacji w późniejszym okresie istnienia Wszechświata nie są wiarygodne z punktu widzenia nauki⁵.

Zastanówmy się nad tym nieco bardziej. Aby zrozumieć absurdalność propozycji, że warunki początkowe mogły, bez dodatkowej interwencji, odpowiadać za zjawiska badane przez biologię molekularną, rozważmy analogię do biliarda. Idea, zgodnie z którą w warunki początkowe można wpisać zdarzenia niezgodne z zasadami termodynamiki, byłaby równoznaczna z przyjęciem, że po uderzeniu jednej kuli bilardowej trzy kule wpadły do otworów szybko, a dopiero po upływie dziesięciu minut do otworów wpadły kolejne trzy kule i jeszcze później cała reszta. Ten scenariusz nie jest wiarygodny z punktu widzenia nauki, ponieważ zgodnie z naszym doświadczeniem prawa przyrody funkcjonują tak samo wraz z upływem czasu i tylko byty sprawcze działające poza układem potrafią powodować nowe zdarzenia. Oznacza to, że po zadziałaniu przyczyny nie zachodzą procesy, które muszą pokonać bariery termodynamiczne.

Nieznana siła w historii Wszechświata

Chociaż prawa przyrody mogą przekazywać informację, to robią to w sposób spójny i niezmienny. Pogląd, że warunki początkowe mogą z upływem czasu prowadzić do czegoś niezgodnego z zasadami termodynamiki, jest ewidentnie sprzeczny z naszymi współczesnymi obserwacjami. Prawa musiałyby mieć zdolność do selekcjonowania specyficznych rezultatów, czyli do łączenia tworzących te rezultaty specyficznych cząsteczek w konkretnych momentach historii Wszechświata.

W kolejnym tekście⁶ przyjrzymy się ostatniej możliwej interpretacji zaproponowanego przez Kojonena modelu praw przyrody.

Emily Reeves

Oryginał: Could Finely Tuned Initial Conditions Create Biological Organisms?, „Evolution News & Science Today” 2024, January 3 [dostęp: 22 III 2024].

Przekład z języka angielskiego: Dariusz Sagan

Literatura: