Why Evolution Is Different  [Ewolucja: proces inny niż wszystkie] to tytuł wykładu, który wygłosiłem na spotkaniu w Stambule w maju 2017 roku¹. W czasie prelekcji korzystałem z prezentacji, którą w późniejszym czasie przerobiłem na film. W 2020 roku nagranie został ulepszone przez profesjonalistę, a w czerwcu tegoż roku wstawione na stronę „Evolution News”². Treść filmu została przetłumaczona na języki polski, hiszpański i holenderski. Napisy polskie przygotował dr Adam Wójcicki z Fundacji En Arche³; hiszpańskie wykonałem wraz z Fabianem Fuentesem z Meksyku, zaś holenderskie zrobił Andries van Renssen.

Wyjątkowo nieprawdopodobna teoria

Wykład i nagranie wideo skupiają się na dwóch głównych powodach, dla których darwinizm − skrajnie nieprawdopodobna teoria, która staje się jeszcze bardziej nieprawdopodobna wraz z każdym nowym odkryciem biologicznym i biochemicznym − jest obecnie nadal tak popularny w świecie nauki.

Pierwszy powód, który nazywam „aksjomatem Le Conte’a”, jest tematem połowy filmu – to, co chcę powiedzieć, staje się jasne już po obejrzeniu dwóch minut nagrania. Nauka odnosiła sukcesy, wyjaśniając różne zjawiska za pomocą czysto nieinteligentnych sił naturalnych, dlaczego zatem ewolucja miałaby być procesem innym niż wszystkie? Niezależnie od tego, jak nieprawdopodobny jest darwinizm i jak bardzo jest niezgodny ze świadectwami empirycznymi, musi być prawdziwy, ponieważ jest najlepszym ujęciem, jakie mają do zaoferowania materialiści, i jedyną, o jakiej można pomyśleć, alternatywą dla „nienaukowej” teorii inteligentnego projektu.

Większość nienaukowców intuicyjnie rozumie, że wyjaśnianie, w jaki sposób rośliny i zwierzęta, a także inteligentni, świadomi ludzie mogli powstać z pozbawionej życia, jałowej planety, stanowi bardzo odmienny i znacznie trudniejszy problem niż inne kwestie rozwiązane przez naukę. Ale większość naukowców jest nadal przeświadczona, że nic nie może leżeć poza zasięgiem ich nauki. W ostatnich dekadach rosnąca mniejszość uczonych wreszcie przyznaje, że laicy mają rację, iż ewolucja nie przebiega tak, jak się powszechnie przyjmuje. W sposób, który nawet naukowcy są w stanie zrozumieć, film ten próbuje wyjaśnić, dlaczego ewolucja rzeczywiście jest procesem innym niż wszystkie i wymaga całkowicie odmiennego, obejmującego inteligentny projekt, rodzaju wyjaśniania.

Dlaczego darwinizm pozostaje popularny

Druga połowa filmu omawia podobieństwa między gatunkami wskazujące na wspólnotę pochodzenia, czyli kolejny ważny powód, dla którego tak nieprawdopodobna teoria jak darwinizm jest wśród naukowców wciąż bardziej popularna niż koncepcja inteligentnego projektu. Sam Darwin zwykł argumentować, że w ten sposób Bóg nie mógł dokonać aktu stworzenia. Film zwraca uwagę na to, jak bardzo zapis kopalny jest podobny do historii ludzkiej techniki. Z tych samych powodów widoczne są nie tylko oczywiste podobieństwa między każdym nowym wynalazkiem a poprzednimi projektami, ale i duże luki, w których pojawiały się zasadnicze nowe cechy: stopniowy rozwój nowych organów dających początek nowym rzędom, gromadom i typom wymagał rozwoju nowych, ale jeszcze nieprzydatnych cech. „Luki pomiędzy znanymi rzędami, gromadami i typami są zawsze takie same i prawie zawsze tak samo duże” − napisał harwardzki paleontolog George Gaylord Simpson⁴. Darwinizm nie może zatem wyjaśnić rozwoju nowych cech, nawet gdyby pojawiały się one stopniowo − a tak nie jest.

Fenomen konwergencji

Film odnosi się również do powszechnie obserwowanej konwergencji, zjawiska niezależnego rozwijania się podobnych, ale jednocześnie nowych cech w odlegle spokrewnionych gatunkach. Konwergencja wskazuje raczej na wspólny projekt niż na wspólne pochodzenie. Jest ona zjawiskiem, które da się obserwować w historii ludzkiej techniki: na przykład w samochodach Ford i odrzutowcach Boeing niezależnie można rozwijać nowe systemy GPS.

Jeśli historia życia wygląda tak jak sposób, w jaki ludzie (jedyna znana nam inteligentna forma życia we Wszechświecie) projektują rzeczy, czyli poprzez staranne planowanie, testowanie oraz udoskonalanie, dlaczego więc ten proces powinien być traktowany jako argument przeciwko teorii inteligentnego projektu?

Lecz nawet te „nieinteligentne” siły przyrody – które, jak obstaje wielu naukowców, muszą być w stanie wyjaśnić pochodzenie i ewolucję życia – dostarczają mocnych świadectw na rzecz teorii inteligentnego projektu. Widoczne to jest w nowym filmie Świadectwa inteligentnego projektu, który został opatrzony hiszpańskimi napisami, ale wkrótce pojawi się też wersja dla widzów polskojęzycznych sporządzona przez tych samych tłumaczy, którzy pracowali nad moim pierwszym filmem⁵.

Literatura: