Zapraszamy na debatę naukową: czy w naukach przyrodniczych jest miejsce na wyjaśnienia celowościowe?
Do grona dat o kluczowym znaczeniu dla rozwoju nauki należy też zaliczyć rok 1859, kiedy z maszyn drukarskich zjechało pierwsze wydanie książki Darwina O powstawaniu gatunków. Darwin przedstawił tam czysto przyrodniczy proces ewolucji, który – jak przypuszczał – jest odpowiedzialny za całą bioróżnorodność. Największym osiągnięciem Darwina była jednak jego wizja prowadzenia badań naukowych. Twierdził on, że nauka powinna być wolna od wszelkich dodatków nadnaturalistycznych i celowościowych. Ten pierwszy wymóg zachował się do po dziś dzień. Jednakże drugi wymóg Darwina okazał się mocno problematyczny i po ponad 150 latach od wydania jego książki nadal budzi wielkie kontrowersje.
Współcześnie uczeni podzieli się na dwie grupy. Pierwsza grupa podąża tropem wyznaczonym przez Darwina i utrzymuje, że jedne dopuszczalne w naukach przyrodniczych wyjaśnienia powinny odwoływać się ślepych sił przyrody – nie bez powodu znany popularyzator darwinizmu Richard Dawkins twierdził, że jeżeli możemy mówić o zegarmistrzu działającym w przyrodzie, to jest to ślepy zegarmistrz. Druga grupa uczonych obrała inny kierunek prowadzenia badań naukowych. Twierdzą oni, że wyjaśnienia naturalistyczne wiarygodnie tłumaczą jedynie określoną klasę zjawisk, ale niektóre zdarzenia przyrodnicze wymykają się wyznaczonym przez Darwina kanonom naukowości.
Powstaje więc pytanie, która grupa ma rację? Które wyjaśnienia lepiej korespondują z powszechnie znanymi faktami? Jaką drogą powinni zmierzać uczeni poszukujący jak najlepszych opisów rzeczywistości?
Profesor Wojciech Sady przedstawi argumenty, że jedynie pozbawiona wyjaśnień celowościowych nauka zmierza do rozwoju i postępu cywilizacyjnego ludzkości, natomiast profesor William A. Dembski zaprezentuje argumenty na rzecz tezy przeciwnej, mianowicie, że idea celowości w nauce jest nie tylko korzystna, lecz wręcz konieczna dla lepszego zrozumienia otaczającego nas świata i nas samych.
Doktor William A. Dembski urodził się w 1960 roku. Jest amerykańskim matematykiem i filozofem polskiego pochodzenia. W 1981 roku uzyskał tytuł licencjata psychologii na University of Illinois. Dwa lata później na tej samej uczelni został magistrem statystyki. Następnie zdobył tytuł magistra filozofii na University of Chicago. Na swoim koncie ma także dwa doktoraty – z matematyki na University of Chicago w 1988 roku i z filozofii na University of Illinois w 1996 roku. W kolejnych latach odbył trzy staże podoktorskie – z matematyki (Massachusetts Institute of Technology), fizyki (University of Chicago) i informatyki (Princeton University). W 1998 roku ukazała się pierwsza książka Dembskiego zatytułowana Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw, w której przedstawił metodę wykrywania projektu w przyrodzie – filtr eksplanacyjny. Rozwinięciem tej pracy jest opublikowana trzy lata później książka Nic za darmo. Dlaczego przyczyną wyspecyfikowanej złożoności musi być inteligencja. Dembski jest także współredaktorem publikacji zbiorowej Od Darwina do DNA. Debata wokół teorii inteligentnego projektu, która zawiera teksty zarówno zwolenników, jak i krytyków teorii inteligentnego projektu. Obecnie pracuje nad kolejną książką, która ma dotyczyć koncepcji zachowania informacji jako rozszerzenia metody wnioskowania o projekcie.