O narządach szczątkowychCzas czytania: 3 min

• • • C. Wallis, Niepotrzebne narządy? Od wyrostka robaczkowego po migdałki – żadna z części ciała nie jest całkowicie zbędna, „Świat Nauki” 2019, nr 4 (332), s. 19.

O narządach szczątkowych Darwin pisał bardzo wiele, traktując je jako dowody ewolucji. Na przełomie wieku XIX i XX wyliczano u samego człowieka ok. 180 narządów szczątkowych. Późniejszy rozwój nauki stopniowo redukował ich liczbę¹.

Tematowi temu i błędnym praktykom lekarskim opartym na przekonaniach ewolucyjnych poświęciła artykuł autorka „Scientific American”. Ponieważ lekarze uważali narządy szczątkowe za niepotrzebne obecnie pozostałości procesów ewolucyjnych, przy sposobności usuwali je. „Wielu spośród nas uczyło się w szkole, że ta maleńka wypustka jelita grubego to bezużyteczna pozostałość po naszej ewolucji. Jednak ta hipoteza została obalona”, pisze Autorka. W 2017 roku grupa kierowana przez Heather Smith przeanalizowała dane dotyczące 533 gatunków ssaków i stwierdziła, że wyrostek robaczkowy występuje u wielu z nich, co sugeruje, że jego obecność w organizmach ssaków jest korzystna. Ma ona charakter immunologiczny i żołądkowo-jelitowy. W wyrostku robaczkowym znajduje się tkanka limfoidalna, która odgrywa pewną rolę we wspomaganiu układu odpornościowego. Uczeni z Duke University odkryli w 2007 roku, że u ludzi w wyrostku robaczkowym znajduje się także warstwa ważnych bakterii jelitowych. Dzięki temu w przypadku zaatakowania mikrobiomu jelit przez chorobę może dojść do ich ponownego zasiedlenia przez dobre gatunki ukryte w wyrostku robaczkowym². W 2011 roku opublikowano dane, z których wynika, że osoby niemające wyrostka robaczkowego są czterokrotnie bardziej narażone na nawrót zakażenia bakterią Clostridium difficile, która uszkadza jelito grube.

Podobnie korzystne okazało się posiadanie migdałków podniebiennych i gardłowych. W 2018 roku opublikowano doniesienie międzynarodowego zespołu na temat badań długoterminowych konsekwencji usunięcia tych struktur lub ich pozostawienia na grupie 1,2 miliona duńskich dzieci. W ciągu od 10 do 30 lat u około 5% dzieci, którym usunięto migdałki przed ukończeniem dziewiątego roku życia, stwierdzono 2-3-krotnie wyższą zapadalność na choroby górnych dróg oddechowych oraz częstsze występowanie alergii i astmy. Dzieci te zapadały też częściej na zapalenie uszu, zatok i gardła. Migdałki podniebienne i gardłowe służą jako pierwsza linia obrony przed patogenami, które wnikają przez drogi oddechowe lub podczas jedzenia.

Jakie wnioski wyprowadziła z tych faktów Autorka? Że żadnych narządów szczątkowych nie ma? W zakończeniu artykułu napisała: „A zatem czy istnieją jakiekolwiek naprawdę bezużyteczne elementy w organizmie człowieka? Być może najtrafniejsze będzie wskazanie zębów mądrości, których w zasadzie nie potrzebujemy”. I tu trzeba Autorkę zmartwić. Zęby mądrości też są przydatne, o czym przekonywał Jerry Bergman powołując się na badania naukowe³. A wydają się bezużyteczne, gdyż nastąpiła cywilizacyjna zmiana sposobu odżywiania się na dietę bardziej przetworzoną i mniej wymagającą dla zębów.

Kazimierz Jodkowski

Przedruk z: „Filozofia Przyrody. W Okowach Nauki i Pseudonauki – Blog Kazimierza Jodkowskiego” 9 lipca 2019 [dostęp 22 VI 2020].

Źródło zdjęcia: Wikimedia Commons

Ostatnia aktualizacja strony: 22.06.2020

Literatura: