Pojęcia stosowane przez teorię ID

• Argument na rzecz projektu (ang. argument for design)

  Argument na rzecz projektu ma na celu wykazanie, że pewne struktury i cechy świata, np. świata przyrody, ale nie tylko, najlepiej wyjaśniać działaniem przyczyn inteligentnych, czyli że są one projektem. Historia tego rodzaju argumentacji w odniesieniu do przyrody sięga starożytności i w kolejnych wiekach przedstawiano ją w różnej formie. W ramach teorii ID twierdzi się, że celem argumentu na rzecz projektu jest wykrywanie śladów inteligencji, a nie identyfikacja projektanta. Dane empiryczne dotyczące wykrywanych projektów nie zawsze pozwalają na ustalenie tożsamości ich projektanta (projektantów). Argumentu na rzecz projektu nie należy mylić z argumentem z projektu i argumentem do projektu, którymi teoria ID się nie posługuje.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Filtr eksplanacyjny (ang. explanatory filter)

  Filtr eksplanacyjny to najbardziej znane narzędzie wykrywania projektu. Jego twórcą jest William A. Dembski. W świetle filtra eksplanacyjnego stwierdzenie projektu możliwe staje się dopiero po zastosowaniu trójstopniowej analizy, w trakcie której należy wykluczyć możliwość, że badane zjawisko jest wynikiem działania konieczności lub przypadku. W pierwszej kolejności trzeba określić, czy dane zjawisko może być skutkiem jakiegoś prawa przyrody. Jeśli tak, to analiza może zostać zakończona. Jeśli nie, to należy przejść do drugiego etapu analizy. Polega on na określeniu stopnia złożoności badanego zjawiska, przy czym większa złożoność oznacza mniejsze prawdopodobieństwo jego przypadkowego powstania. Jeżeli prawdopodobieństwo przypadkowego powstania jakiegoś zjawiska, jakiejś cechy lub struktury jest skrajnie małe, to istnieje możliwość odkrycia projektu, o ile badane zjawisko przejawia wzorzec, który wskazuje na działanie istot inteligentnych – wzorzec ten nazywany jest specyfikacją.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Korelacja zamieszkiwalności z mierzalnością (ang. correlation of habitabilty and measurability)

  Pogląd o korelacji zamieszkiwalności z mierzalnością sformułowali Guillermo Gonzalez i Jay W. Richards. Twierdzenie to jest sprzeczne z zasadą kopernikańską zastosowaną do życia we Wszechświecie, czyli z poglądem, że w przestrzeni kosmicznej życie jest zjawiskiem powszechnym. Gonzalez i Richards przekonują, że pojawienie się istot inteligentnych wymaga jednoczesnego zaistnienia wielu dogodnych warunków. Warunek „zamieszkiwalności” łączą oni z „mierzalnością”, to jest z poglądem, że te same warunki, które umożliwiają pojawienie się inteligentnego życia, zapewniają zarazem szczególną możliwość naukowego badania Wszechświata.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Nieadaptacyjny porządek (ang. non-adaptive order)

  Autorem terminu jest Michael Denton. Twierdzi on, że ogromnej różnorodności występującej w przyrodzie ożywionej nie można wytłumaczyć na podstawie darwinowskiej teorii ewolucji. Zagadnienie nieadaptacyjnego porządku zostało poruszone głównie w książce Teoria ewolucji. Kryzysu ciąg dalszy, na stronach której Denton podał różne przykłady na poparcie swojej tezy. Pisał między innymi, że w przyrodzie występują różne gatunki stokrotek, które posiadają trzynaście płatków lub dwadzieścia jeden albo trzydzieści jeden. Zdaniem uczonego ten i inne przykłady różnorodności biologicznej nie są możliwe do wyjaśnienia na drodze adaptacji do zmiennych warunków środowiskowych.

  Ostatnia aktualizacja strony: 25.10.2019

• Nieredukowalna złożoność (ang. irreducible complexity)

  Autorem koncepcji nieredukowalnej złożoności jest Michael J. Behe. Twierdzi on, że układ niedrukowalnie złożony składa się z wielu wzajemnie dopasowanych części, które pełnią określoną funkcję. Usunięcie chociażby jednego elementu powoduje, że układ przestaje poprawnie działać. Znaczy to, że układ nieredukowalnie złożony musiał powstać od razu w całości, co przemawia za projektem. Jego idea jest przykładem pozytywnej argumentacji na rzecz istnienia projektu. Układy nieredukowalnie złożone występują w wielu dziedzinach nauki, techniki i kultury. Jako biochemik Behe poszukuje struktur nieredukowalnie złożonych na poziomie molekularnym. Jest to ujęcie sprzeczne z tym, jakie głosi teoria ewolucji, ponieważ nieredukowalnie złożona struktura biologiczna nie mogłaby powstać drogą stopniowej ewolucji, co jest konieczne w ujęciu darwinowskim. Żaden z kroków pośrednich nie dawałby bowiem nawet najmniejszej przewagi selekcyjnej nad innymi organizmami. Najbardziej znanym przykładem układu nieredukowalnie złożonego jest wić bakteryjna, która składa się z około 50 różnych typów białek i służy bakteriom jako swego rodzaju silnik obrotowy.  

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Prawo zachowania informacji (ang. law of conservation of information)

  Prawo zachowania informacji (termin ten ukuł Peter Medawar) zostało rozpowszechnione i częściowo przeformułowane w ramach teorii ID przez Williama Dembskiego. W ramach teorii ID treścią tego prawa jest stwierdzenie, że żadne przyczyny naturalne, działające na zasadzie konieczności, przypadku lub obu tych czynników łącznie, nie są w stanie tworzyć złożonej wyspecyfikowanej informacji. Dlatego też ilość tego typu informacji w zamkniętych układach przyczyn naturalnych nie ulega zwiększeniu, lecz jest stała lub maleje. Za jej zwiększenie może odpowiadać tylko przyczyna inteligentna.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Specyfikacja (ang. specification)

  Specyfikacja jest jednym z najważniejszych elementów filtra eksplancyjnego. W połączeniu z małym prawdopodobieństwem stanowi ostateczną wskazówkę tego, że dane zjawisko jest tworem inteligencji. Specyfikacja jest wzorcem, którego powstanie da się uznać za rezultat działania istot inteligentnych. Przykładem badań polegających na poszukiwaniu wzorca jest działalność uczonych w ramach programu SETI, którzy poszukują złożonych sygnałów odpowiadających przyjętym wcześniej wzorcom (np. długi ciąg liczb pierwszych). Jeżeli udałoby się wykryć taki sygnał i byłby on powtarzalny, to wyprowadzony na tej podstawie wniosek o istnieniu pozaziemskiej inteligencji stałby się uzasadniony.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Wszechświatowa granica prawdopodobieństwa (ang. universal probability bound)

  Twórcą koncepcji wszechświatowej granicy prawdopodobieństwa jest William Dembski. Na podstawie analiz probabilistycznych doszedł on do wniosku, że wszelkie wyspecyfikowane zdarzenia, których prawdopodobieństwo wystąpienia jest mniejsze niż 1 na 10¹⁵⁰, nie mogą zostać uznane za przypadkowe. Uczony wziął tutaj pod uwagę trzy zmienne: liczbę cząstek elementarnych, limit prędkości przechodzenia od jednego stanu fizycznego do drugiego oraz wiek Wszechświata – czyli wartości już ustalone w naukach przyrodniczych. Wszystkie zdarzenia, które nie przekraczają granicy wyznaczonej przez Dembskiego, mogły z różnym prawdopodobieństwem zaistnieć przypadkowo. Natomiast zdarzenia, których prawdopodobieństwo przekracza określoną granicę, nie mogły powstać drogą przypadku, ponieważ liczba możliwości jest niewystarczająca ze względu na rozmiar i wiek Wszechświata.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Wyspecyfikowana złożoność (ang. specified complexity)

  Zgodnie z koncepcją filtra eksplanacyjnego wyspecyfikowana złożoność jest cechą danego zjawiska czy struktury, która stanowi kryterium projektu. Aby można było mówić o wykryciu projektu, badane zjawisko musi być nie tylko złożone, czyli mało prawdopodobne, lecz także przejawiać specyfikację, tj. cechować się wzorcem przypisywanym działaniu inteligencji. Sama złożoność (nawet skrajnie małe prawdopodobieństwo) badanego zjawiska nie może więc stanowić wystarczającej podstawy dla wniosku o projekcie.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019

• Złożona wyspecyfikowana informacja (ang. complex specified information)

  Autorem tego terminu jest William Dembski. Twierdzi on, że informacja stanowi właściwy przedmiot badań w ramach teorii ID, ponieważ po spełnieniu określonych warunków może być ona świadectwem projektu. Aby można było orzec o projekcie, potrzebny jest 1) wysoki stopień złożoności danej informacji, a także 2) specyfikacja. Za złożoność danej informacji mogą odpowiadać procesy przypadkowe i nawet najbardziej złożona informacja nie świadczy jeszcze o projekcie. Aby zasadnie wnioskować o projekcie, informacja musi być złożona i przejawiać określony wzorzec charakterystyczny dla działającej inteligencji (specyfikację), czyli musi być to złożona wyspecyfikowana informacja. Dembski twierdzi, że taki rodzaj informacji nie może być wynikiem działania konieczności, przypadku ani nawet obydwu tych czynników. Ich występowanie może jedynie prowadzić do powstania informacji złożonej i niewyspecyfikowanej lub niezłożonej i wyspecyfikowanej.

  Data ostatniej aktualizacji: 23.10.2019