Wieści ze świata nauki to cykl tekstów skupiających się na najnowszych doniesieniach naukowo-badawczych z różnorodnych dziedzin. W tekstach tych omawiane są bieżące artykuły publikowane w prestiżowych czasopismach naukowych, a także ich znaczenie dla stanu współczesnej wiedzy. Powszechnie znana jest sentencja autorstwa Newtona, zgodnie z którą to, „co my wiemy, to tylko kropelka. Czego nie wiemy, to cały ocean.” Celem tekstów publikowanych w tym dziale jest przybliżenie czytelnikom właśnie tych kropelek.
Mars jest planetą, którą względnie łatwo badać (należy do grupy planet skalistych i w porównaniu z innymi planetami znajduje się blisko Ziemi), dlatego regularnie dowiadujemy się czegoś nowego na temat tej planety. Obecnie prowadzone badania odbywają się za pomocą łazików Curiosity i Perseverance1 oraz sond Mars Express i Mars Reconnaissance Orbiter2. Dzięki danym zebranym przez te urządzenia naukowcy dowiedzieli się, że w przeszłości na Marsie występowała woda oraz są w stanie ustalić, gdzie znajdowały się zbiorniki wodne3.
Jak to zostało ustalone?
Ważnym krokiem na drodze do tego odkrycia stała się współpraca pomiędzy Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) a Amerykańską Agencją Kosmiczną (NASA), dzięki czemu zasób danych był znacznie większy, a to szczególnie istotne jeśli chodzi o tworzenie map. Nawet drobne nieścisłości mogłyby powodować olbrzymie błędy dotyczące historii hydrologicznej Marsa. Aby mapa była jak najbardziej wiarygodna, naukowcy korzystali także z wyników innych badaczy, w szczególności z Japońskiej Agencji Kosmicznej (JAXA)4.
To, gdzie dawniej występowała woda, określono na podstawie występowania wybranych minerałów, które powstają w obecności wody lub których struktura wiąże cząsteczki wody. Analogicznie na Ziemi obecność gliny w podłożu sugeruje, że teren jest podmokły lub w jego pobliżu znajduje się zbiornik wodny lub rzeka. Dzięki szczegółowemu zbadaniu, gdzie na Marsie występują określone minerały, naukowcy mogli określić, czy dawniej w danym miejscu znajdowała się woda, a jeśli tak, to czy była jedynie epizodycznym zjawiskiem, czy znajdowała się tam stale przez długi czas. Ogromny zasób zgromadzonych danych umożliwił powstanie mapy Marsa określającej miejsca, gdzie dawniej występowała woda5.
Hydrologiczna mapa Marsa – i co dalej?
Badacze zauważają, że stworzona mapa posłuży do planowania, gdzie powinny zostać wysłane kolejne łaziki kosmiczne, a może nawet misje załogowe6. W obszarach, w których wiadomo, że występowała woda, znacznie bardziej prawdopodobne jest znalezienie śladów życia (jeżeli oczywiście kiedykolwiek tam występowało). Ponadto określenie, gdzie występowała woda oraz w jakiej ilości i jak zmieniała się w czasie jej zawartość w poszczególnych rejonach, pozwoli na opisanie hydrologicznych cykli na Marsie, co także umożliwi lepsze zrozumienie historii tej planety.
Należy także zwrócić uwagę, że poznanie historii geologicznej oraz fizykochemicznej Marsa oraz innych planet pomoże także lepiej zrozumieć historię życia Ziemi7.
Bartosz Bagrowski
Źródło zdjęcia: Pixabay
Ikonka cyklu: Pixabay
Ostatnia aktualizacja strony: 25.09.2022
Przypisy
- Por. B. Bagrowski, Czy na Marsie odnaleziono ślady życia?, „W Poszukiwaniu Projektu” 2022, 20 lutego [dostęp 31 VIII 2022].
- Por. M. Starr, Giant Map Reveaals Ancient Traces of Water on Mars Everywhere We Look, „Science Alert” 2022 [dostęp 31 VIII 2022].
- Por. J. Carter et al., A Mars Orbital Catalog of Aqueous Alteration Signatures (MOCAAS), „Icarus” 2022, 115164, DOI: 10.1016/j.icarus.2022.115164 [dostęp 31 VIII 2022].
- Por. L. Riu, J. Carter, F. Poulet, The M3 Project: 3 – Global Abundance Distribution of Hydrated Silicates at Mars, „Icarus” 2022, Vol. 374, 114809, DOI: 10.1016/j.icarus.2021.114809 [dostęp 31 VIII 2022].
- Por. Carter et al., A Mars Orbital Catalog.
- Por. New Water Map of Mars Will Prove Invaluable for Future Exploration, „The European Space Agency” 2022 [dostęp 31 VIII 2022].
- Por. B. Bagrowski, Czy jesteśmy sami we Wszechświecie? – czyli o (nie)wyjątkowości życia, „W Poszukiwaniu Projektu” 2020, 31 grudnia [dostęp 31 VIII 2022]; B. Bagrowski, Planeta zamieszkiwalna, czyli jaka? I co ma z tym wspólnego efekt cieplarniany?, „W Poszukiwaniu Projektu” 2022, 24 kwietnia [dostęp 31 VIII 2022].
Literatura:
- Bagrowski B., Czy jesteśmy sami we Wszechświecie? – czyli o (nie)wyjątkowości życia, „W Poszukiwaniu Projektu” 2020, 31 grudnia [dostęp 31 VIII 2022].
- Bagrowski B., Czy na Marsie odnaleziono ślady życia?, „W Poszukiwaniu Projektu” 2022, 20 lutego [dostęp 31 VIII 2022].
- Bagrowski B., Planeta zamieszkiwalna, czyli jaka? I co ma z tym wspólnego efekt cieplarniany?, „W Poszukiwaniu Projektu” 2022, 24 kwietnia [dostęp 31 VIII 2022].
- Carter J. et al., A Mars Orbital Catalog of Aqueous Alteration Signatures (MOCAAS), „Icarus” 2022, 115164, DOI: 10.1016/j.icarus.2022.115164 [dostęp 31 VIII 2022].
- New Water Map of Mars Will Prove Invaluable for Future Exploration, „The European Space Agency” 2022 [dostęp 31 VIII 2022].
- Riu L., Carter J., Poulet F., The M3 Project: 3 – Global Abundance Distribution of Hydrated Silicates at Mars, „Icarus” 2022, Vol. 374, 114809, DOI: 10.1016/j.icarus.2021.114809 [dostęp 31 VIII 2022].
- Starr M., Giant Map Reveaals Ancient Traces of Water on Mars Everywhere We Look, „Science Alert” 2022 [dostęp 31 VIII 2022].