Niniejszy tekst stanowi pierwszą część recenzji książki Jasona Rosenhouse’a, The Failures of Mathematical Anti-Evolutionism, Cambridge University Press, New York 2022, s. 310. Cała recenzja w języku angielskim dostępna jest również na stronie internetowej autora: BillDembski.com.
Teoria inteligentnego projektu zawdzięcza przynajmniej pewną część swojego sukcesu matematyce. Matematyka pomogła rozwinąć program tej teorii mający na celu zrozumienie roli inteligentnego projektanta w przyrodzie dzięki wykorzystaniu narzędzi naukowych, a także wspomogła podjęte przez teoretyków projektu próby pozbawienia neodarwinizmu statusu dominującego paradygmatu ewolucji biologicznej. Sukces, o którym tutaj mowa, można jednak interpretować na dwa sposoby. Z jednej strony może on oznaczać, że teoretycy projektu opracowali ścisłe idee matematyczne, które zarówno umożliwiają rozwój teorii inteligentnego projektu, jak i zapewniają mocne podstawy do obalenia neodarwinizmu. Z drugiej strony sukces ten może oznaczać, że teoretycy projektu stworzyli wokół swojej teorii matematyczny szum, który przekonuje naiwnych i łatwowiernych, ale nie jest w stanie wytrzymać wnikliwej analizy.
Zgon teorii inteligentnego projektu?
W książce wydanej przez Cambridge University Press, The Failures of Mathematical Anti-Evolutionism [Błędy matematycznego antyewolucjonizmu], matematyk Jason Rosenhouse przyjmuje ten bardziej cyniczny pogląd, uznaje bowiem, że wykorzystywanie matematyki przez teoretyków projektu to – bez żadnego wyjątku – zwykłe pozoranctwo. Nie ma tutaj do zobaczenia żadnej wartościowej matematyki – proszę się rozejść. Rosenhouse wciela się w rolę pogromcy matematycznych roszczeń teorii inteligentnego projektu. Stwarza wrażenie, że jego krytyka ma tak niszczycielską siłę, iż teorii tej nie można już uznawać za opłacalny program badawczy lub warty uwagi sposób myślenia. Umieszczone na tylnej okładce pochwały Richarda Dawkinsa i Stevena Pinkera mogą skłonić do przyjęcia przekonania, że Rosenhouse kategorycznie obalił teorię inteligentnego projektu.
Teoretykiem projektu, w którego Rosenhouse wymierzył najwięcej ciosów, jest matematyk William A. Dembski. Autor książki poświęcił Dembskiemu tyle haseł w indeksie, co innym teoretykom projektu razem wziętym. Gdy czyta się drobiazgowe wywody Rosenhouse’a na temat idei Dembskiego, dziwić może, jak Dembski mógł uzyskać tak wysoką pozycję pośród teoretyków projektu. Kiedy czytałem tę książkę, ciągle powtarzałem sobie: „Co za idiota z tego Dembskiego”. Szybko jednak przypomniało mi się: „Chwileczkę, ten Dembski to przecież ja…”.
Dlaczego przewodnik?
Zachowajmy jednak powagę. Rosenhouse jest krytykiem teorii inteligentnego projektu od 2000 roku, kiedy uzyskał stopień doktora na podstawie pracy doktorskiej w zakresie algebraicznej teorii grafów. Podejrzewam, że wielu czytelników jego książki nie zna debaty i wcześniejszych dyskusji na temat możliwości zastosowania matematyki przy ocenie – przychylnej bądź nie – ewoluowalności układów biologicznych drogą procesów darwinowskich. Oznacza to, że jeśli niczego niepodejrzewający czytelnicy przeczytają tę książkę, nie mając żadnej wiedzy o tej debacie, to istnieje ryzyko, że uznają słuszność jego krytyki „matematycznego antyewolucjonizmu”. To byłby jednak błąd, ponieważ jeżeli Rosenhouse w swojej książce robi cokolwiek dobrze, to jest to na pewno zniekształcanie teorii inteligentnego projektu i stosowanych w niej narzędzi matematycznych. W tym oraz szeregu innych postów na blogu „Evolution News & Science Today” zrecenzuję tę książkę i szczegółowo uzasadnię swój zarzut. To właśnie dlatego podtytuł niniejszej recenzji brzmi: Przewodnik po lekturze książki Jasona Rosenhouse’a.
W swojej recenzji skupię się na zarzutach wysuniętych przez Rosenhouse’a zarówno w stosunku do moich koncepcji, jak i poglądów moich kolegów z ruchu inteligentnego projektu. Rosenhouse krytykuje również kreacjonistów młodej Ziemi oraz dawnych myślicieli (jednym z nich jest Jean-Jules-Antoine Lecomte du Nouÿ), którzy usiłowali podważyć teorię ewolucji za pomocą argumentacji matematycznej. Co więcej, krytykuje on próby obalenia teorii ewolucji przy wykorzystaniu pojęcia entropii i drugiej zasady termodynamiki. W książce Rosenhouse’a są to jednak wyłącznie sprawy uboczne, w związku z czym w dużej mierze pominę je w niniejszej recenzji. Głównym celem krytyki Rosenhouse’a jest teoria inteligentnego projektu, a zwłaszcza moje koncepcje. To przeciwko nim wytacza on ciężką artylerię, warto więc zrozumieć, dlaczego teoria inteligentnego projektu wychodzi z ataku tej artylerii zupełnie bez szwanku.
William A. Dembski
Oryginał: The Success of Mathematics in Advancing Intelligent Design: A Guide to Reading Jason Rosenhouse, „Evolution News & Science Today” 2022, June 16 [dostęp 12 V 2023].
Przekład z języka angielskiego: Dariusz Sagan
Źródło zdjęcia: Pixabay
Ostatnia aktualizacja strony: 12.5.2023