Każda teoria daje jakieś przewidywania. Podstawowym przewidywaniem darwinowskiego ewolucjonizmu jest gradualizm, zgodnie z którym wszystkie przejściowe zmiany w historii życia nie pojawiły się w sposób nagły – dotyczy to zwłaszcza większych zmian – lecz jako ciągła akumulacja drobnych zmian w długich okresach. Darwin po prostu poszukiwał wyjaśnień naturalistycznych i był w pełni świadomy, że nagłe duże zmiany w budowie organizmów będą wymagały cudownych dodatków. Dlatego co najmniej sześć razy umieścił w swoim wybitnym dziele O powstawaniu gatunków łaciński zwrot Natura non facit saltus, co znaczy, że natura nie czyni skoków1.
A jeśli gradualizm jest błędnym założeniem?
Darwiniści nadal opowiadają się za gradualizmem. Powszechnie znany ateista Richard Dawkins jest najbardziej znanym popularyzatorem darwinizmu. W bestsellerowej książce z 2009 roku Najwspanialsze widowisko świata stwierdził, że: „Ewolucja jest procesem stopniowym i, co więcej, zmiany ewolucyjne niejako z definicji muszą zachodzić stopniowo”2. To pokazuje, że gradualizm nie zalicza się po prostu do opcjonalnych elementów darwinizmu, ale jako naturalistyczne wyjaśnienie złożoności i różnorodności życia na Ziemi stanowi podstawę jego sukcesu. Jeśli gradualizm jest błędnym założeniem, oznacza to jednocześnie upadek darwinizmu.
Zapis kopalny charakteryzuje się wysokim stopniem nieciągłości, co zdecydowanie zaprzecza gradualistycznym przewidywaniom Darwina. Nawet on był świadomy, że stało się to poważnym problemem dla jego teorii, dlatego też twierdził, że to tylko chwilowy brak odpowiednich znalezisk powoduje wrażenie niekompletności zapisu kopalnego. Słynny paleontolog kręgowców Philip Gingerich niegdyś z irytacją zauważył, że „Braki dowodowe to braki dowodowe, a nie dowody braków”3.
Spacer po plaży
Jednakże takie próby wytłumaczenia niekompletności zapisu kopalnego już nie wystarczają. Paul Nelson, teoretyk inteligentnego projektu i filozof przyrody, przekonująco wyjaśnił powody, dlaczego tak jest. Wyobraźmy sobie, że mamy nowe hobby – poszukiwanie na plaży ciekawych lub użytecznych przedmiotów. Każdego dnia przechadzając się wzdłuż brzegu, zbieramy to, co morze wyrzuca na brzeg. Codziennie zaskakują nas nowe odkrycia – muszle różnych rodzajów ślimaków i małży, rozgwiazdy, piaskowe dolary4, kawałki drewna itp. Niemniej po jakimś czasie, kiedy nieustannie natrafiamy na podobne znaleziska, zaczynamy zdawać sobie sprawę, że musi nam dopisać szczęście, abyśmy w końcu trafili na coś nowego (jak wieloryb wyrzucony na mieliznę lub wiadomość w butelce). Wraz ze wzrostem liczby przedmiotów tego samego rodzaju dochodzimy do wniosku, że nie zostało już zbyt wiele do znalezienia.
To samo podejście paleontolodzy stosują do określenia statystycznego stopnia kompletności zapisu kopalnego – nazywa się to krzywą akumulacji gatunków. W badaniach nad większością grup skamielin osiągnęliśmy szczytowy punkt nasycenia, na podstawie którego możemy sądzić, że wyraźny brak ciągłości jest tym, co należy wyjaśnić, i że nie mamy tutaj do czynienia ze stanem przejściowym. Wiemy o tym z jeszcze jednego powodu: gdyby luki i nieciągłości w zapisie kopalnym wynikały jedynie z niewystarczających badań paleontologicznych, to powinny być stopniowo zapełniane wraz z coraz szerszym zakresem badań i rozwojem naszej wiedzy o skamieniałościach. Ale jest odwrotnie. Im więcej wiemy, tym dotkliwsze stały się te problemy. „Wątpliwość Darwina” nie tylko się nie zmniejszyła, ale jest coraz większa5. Gdyby Darwin żył w czasach obecnych, to prawdopodobnie zgodziłby się, że dane empiryczne nie potwierdzają jego teorii – był o wiele bardziej rozważnym naukowcem niż wielu jego współczesnych zwolenników.
Odpowiednia skala czasu
Oczywiście musimy wziąć pod uwagę odpowiednią skalę czasu historii Ziemi, aby oszacować, czy jakieś wydarzenie w historii życia jest nagłe, czy nie. W skali czasu, która ma związek z historią ludzkości, nie uznalibyśmy wydarzenia trwającego wiele lat (powiedzmy dziesięcioleci lub stuleci) za nagłe. Niemniej pod względem biologicznym lub geologicznym pojawienie się nowej grupy organizmów na przestrzeni na przykład od 5 do 10 milionów lat jest bardzo nagłe. Skąd się biorą te różnice w postrzeganiu skali czasu? Średnia długość życia gatunku bezkręgowców lub kręgowców waha się od 2,5 miliona do 10 milionów lat (oczywiście nie chodzi tu o pojedyncze osobniki). Oznacza to, że zmiana wymagająca od 5 do 10 milionów lat nastąpiła w ciągu życia jednego gatunku! Ten okres nie wystarcza, aby darwinowska teoria ewolucji mogła wyjaśnić nowe plany budowy ciała.
Günter Bechly
Oryginał: The Discontinuous Fossil Record Refutes Darwinian Gradualism, „Evolution News & Science Today” 2021, November 2 [dostęp 3 II 2023].
Przekład z języka angielskiego: Zuzanna Grodzka
Źródło zdjęcia: Pixabay
Ostatnia aktualizacja strony: 3.2.2023
Przypisy
- Patrz np. K. Darwin, O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt, tekst polski na podstawie przekładu Szymona Dicksteina i Józefa Nusbauma opracowały Joanna Popiołek i Małgorzata Yamazaki, „Biblioteka Klasyków Nauki”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009, s. 194 (przyp. tłum.).
- R. Dawkins, Najwspanialsze widowisko świata. Świadectwa ewolucji, tłum. P.J. Szwajcer, CiS, Stare Groszki 2010, s. 198 [wyróżnienie w oryginale] (przyp. tłum.).
- Por. P.D. Gingerich, Punctuated Equilibria – Where is the Evidence?, „Systematic Zoology” 1984, Vol. 33, No. 3, s. 338 [335–338], https://doi.org/10.2307/2413079.
- Gatunek płaskich jeżowców (przyp. tłum.).
- Autor wyraźnie nawiązuje tutaj do książki Stephena C. Meyera zatytułowanej Wątpliwość Darwina. Por. S.C. Meyer, Wątpliwość Darwina. Kambryjska eksplozja życia jako świadectwo inteligentnego projektu, tłum. A. Baranowski, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021 (przyp. tłum.).
Literatura:
- Darwin K., O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt, tekst polski na podstawie przekładu Szymona Dicksteina i Józefa Nusbauma opracowały Joanna Popiołek i Małgorzata Yamazaki, „Biblioteka Klasyków Nauki”, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
- Dawkins R., Najwspanialsze widowisko świata. Świadectwa ewolucji, tłum. P.J. Szwajcer, CiS, Stare Groszki 2010.
- Gingerich P.D., Punctuated Equilibria – Where is the Evidence?, „Systematic Zoology” 1984, Vol. 33, No. 3, s. 335–338, https://doi.org/10.2307/2413079.
- Meyer S.C., Wątpliwość Darwina. Kambryjska eksplozja życia jako świadectwo inteligentnego projektu, tłum. A. Baranowski, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021.