Książka „Granica ewolucji” Michaela J. Behe’ego – czyli o uproszczeniach w teorii DarwinaCzas czytania: 6 min

Kilka słów o autorze

Michael J. Behe jest amerykańskim biologiem molekularnym, biochemikiem oraz autorem koncepcji nieredukowalnej złożoności. Jego prace publikowane są w wielu cenionych periodykach naukowych¹. Behe, co dla wielu może wydawać się zaskakujące, jest zwolennikiem ewolucjonizmu, jednak nie przemawia do niego neodarwinowska teoria ewolucji. Do wątpliwości dotyczących darwinowskiego modelu ewolucji biologicznej doprowadziły go rozmyślania nad pochodzeniem pierwszej żywej komórki. Po lekturze książki Michaela Dentona Kryzys teorii ewolucji zrozumiał, że przyjęty model ewolucji posiada wiele luk, które mogą być z łatwością zdemaskowane za pomocą rzetelnych naukowych argumentów. Utwierdził się w tym poglądzie po przeczytaniu książki Phillipa E. Johnsona Darwin przed sądem. Behe zaczął prowadzić badania nad naturalistycznymi scenariuszami pochodzenia i rozwoju życia. Ostatecznie doszedł do wniosku, że w przyrodzie występują struktury, które nie mogły powstać na drodze niewielkich, losowych zmian, ale musiały pojawić się od razu jako złożone i w pełni funkcjonalne układy². Stopniowe powstawanie tych struktur wiązałoby się z utrzymywaniem cech nieadaptacyjnych, co jest sprzeczne z założeniami darwinowskiej teorii ewolucji.

Swoimi przemyśleniami Behe szerzej podzielił się w książkach: Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu, Granica ewolucji. W poszukiwaniu ograniczeń darwinizmu oraz Darwin Devolves: The New Science About DNA That Challenges Evolution³ [Dewolucja darwinizmu. Nowa nauka o DNA będąca wyzwaniem dla teorii ewolucji].

Zarzuty wobec darwinizmu

Jak wcześniej napisałem, Behe jest ewolucjonistą, jednak nie przekonuje go darwinowski model ewolucji. W książce Granica ewolucji twierdzi, że życie na Ziemi rozwijało się drogą powolnych przekształceń z wykorzystaniem między innymi mechanizmu doboru naturalnego. Nie skłania się jednak ku przekonaniu, że różnorodność form życia jest rezultatem wyłącznie działania przypadkowych mutacji genetycznych oraz doboru naturalnego. Zdaniem autora, wraz z rozwojem biochemii i biologii molekularnej stało się jasne, że różne formy życia oraz wiele struktur organicznych nie mogło powstać na drodze wyłącznie przypadkowych mutacji. Zwraca uwagę, że darwinowska teoria ewolucji nie jest w stanie wyjaśnić pochodzenia względnie prostych struktur biologicznych wymagających powstania więcej niż dwóch rodzajów białek.

W Granicy ewolucji Behe uważnie ocenia zakres działania darwinowskiego mechanizmu losowych mutacji i doboru naturalnego. Zastanawia się, do jakich skutków może doprowadzić ewolucja, o której pisali Darwin i jego następcy. Amerykański uczony podkreśla, że nawet w korzystnych warunkach darwinowska ewolucja może prowadzić do utrwalenia jedynie trywialnych zmian. Behe zadaje wobec tego pytanie, czy niekierowane procesy mogły zbudować wyrafinowane i złożone maszyny molekularne obecne w całej przyrodzie? Odpowiedź, której udziela, jest przecząca, a argumenty w tej kwestii są przytłaczające. Jako wyjaśnienie złożonych struktur biologicznych przedstawia teorię inteligentnego projektu, zwracając jednocześnie uwagę, że ma ona zastosowanie nie tylko w biologii, ale również w chemii czy kosmologii. Behe nawiązuje też do poglądu, według którego warunki panujące we Wszechświecie zostały tak zaprojektowane, aby na Ziemi mogło się pojawić złożone życie. Tym sposobem opowiada się za silną zasadą antropiczną oraz ideą precyzyjnego dostrojenia Wszechświata, której zwolennikiem był również między innymi Fred Hoyle⁴.

Behe w swojej książce argumentuje, że wyjaśnienia neodarwinowskie są niewystarczające, ponieważ za ich pomocą nie jesteśmy stanie wyjaśnić złożonej maszynerii komórkowej. Autor twierdzi, że mutacje, które miały istotny wpływ na stan życia na Ziemi, nie są wynikiem przypadku. Choć odkrycia te brzmią kontrowersyjnie, to są kompatybilne z twierdzeniami z astrofizyki czy chemii i razem prowadzą do konkluzji, że Wszechświat faktycznie został zaprojektowany do życia⁵.

Opinie o książce

Richard Dawkins jest jednym z krytyków Granicy ewolucji. Jednakże jego krytyka została wycelowana nie w książkę, lecz jej autora. Recenzja Dawkinsa sprowadzała się do uwag personalnych oraz kpin z poglądów autora Granicy ewolucji. Stwierdził, że są one nienaukowe i zasugerował, że taka literatura jest szkodliwa⁶. Dawkins wykazuje się jednak ignorancją, która uniemożliwia mu racjonalny dyskurs z uczonym mającym odmienne poglądy. Co ciekawe, w 2014 roku na łamach cenionego periodyku „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” opublikowano wyniki badań nad białkami transportującymi związanymi z opornością na chlorochinę⁷, które sam Michael Behe uznał za potwierdzenie swoich postulatów⁸. Autorzy wspomnianych badań stwierdzają bowiem, że aby białko mogło transportować chlorochinę, potrzebne są jednocześnie co najmniej dwie specyficzne mutacje. Rzetelność naukową Behe’ego docenia Michael Denton, a David Snoke zwraca uwagę na jego niezależność względem utartych sposobów rozumowania⁹.

Polskie wydanie

W październiku 2020 roku ukazało się polskie wydanie Granicy ewolucji w ramach cyklu wydawniczego „Seria Inteligentny Projekt” – pierwszej tak ambitnej propozycji na polskim rynku wydawniczym, w ramach której publikowana jest wartościowa literatura naukowa i popularnonaukowa dotycząca teorii inteligentnego projektu i zagadnień pokrewnych. W książkach tych znajdują się między innymi rozważania, czy różnorodność życia na Ziemi może być wyjaśniona wyłącznie przez procesy przyrodnicze, czy złożone struktury biologiczne mogły powstać drogą przypadku oraz czy Ziemia jest tylko jedną z wielu niczym niewyróżniających się planet.

Granica ewolucji z pewnością zainteresuje zarówno krytyków darwinizmu, jak i zwolenników naturalistycznych idei powstania i rozwoju życia na Ziemi. Książka zawiera 10 rozdziałów rzetelnej wiedzy oraz 4 dodatki, zapewniając wiele godzin interesującej lektury wiedzy naukowej, przekazanej w bardzo przystępny sposób.

Bartosz Bagrowski

Źródło zdjęcia: Pixabay

Ostatnia aktualizacja strony: 22.10.2020

Literatura: