Czy odkrycie jednego zęba sprzed 150 tysięcy lat może zmienić nasze postrzeganie dawnych gatunków człowieka?Czas czytania: 5 min

Wieści ze świata nauki to cykl tekstów skupiających się na najnowszych doniesieniach naukowo-badawczych z różnorodnych dziedzin. W tekstach tych omawiane są bieżące artykuły publikowane w prestiżowych czasopismach naukowych, a także ich znaczenie dla stanu współczesnej wiedzy. Powszechnie znana jest sentencja autorstwa Newtona, zgodnie z którą to, „co my wiemy, to tylko kropelka. Czego nie wiemy, to cały ocean.” Celem tekstów publikowanych w tym dziale jest przybliżenie czytelnikom właśnie tych kropelek.

Badania paleontologów, archeologów, archeogenetyków i antropologów fizycznych mają za zadanie przybliżać nam historię życia na Ziemi ze szczególnym naciskiem na historię człowieka. Aktualny stan wiedzy wyróżnia w historii rodzaju ludzkiego wiele gatunków człowieka, a każdy z nich jest szczegółowo scharakteryzowany (również pod kątem neurobiologicznym i neurogenetycznym¹). Ważnym elementem tych charakterystyk są obszary zamieszkiwane przez dane gatunki. Pokazują one bowiem, do jakich warunków były one przystosowane oraz jaki był ich tryb życia – na przykład, czy dany gatunek cechował się raczej osiadłym, czy koczowniczym trybem życia.

Wędrówki Homo sapiens

Symulacja klimatyczna rekonstruująca wędrówki dawnych ludów opublikowana w kwietniu 2022 roku na łamach „Nature” jasno wskazała, że choć Afrykę (uznawaną za pierwotne siedlisko rodzaju Homo) opuściły już takie gatunki jak Homo habilis czy Homo erectus, to jednak dopiero Homo sapiens potrafił żyć zarówno w zimnych, jak i gorących warunkach klimatycznych, dzięki czemu mógł zasiedlić niemal każde tereny².

Choć neandertalczyk (Homo neanderthalensis) był gatunkiem dość inteligentnym (potrafił na przykład tworzyć narzędzia), to jednak umiał sobie poradzić jedynie w chłodnych rejonach, głównie na terenie dzisiejszej Europy³. Dlatego to właśnie człowiek rozumny najefektywniej podbijał nowe środowiska, dzięki temu, że potrafił się odnaleźć niemal w każdych warunkach środowiskowych. To podbijanie nowych terenów widoczne jest między innymi w tym, jak rozpowszechniał się genom określonych grup ludności, a jednym z takich przykładów jest lud Awarów⁴.

Tajemniczy ząb

Autorzy badania opublikowanego na łamach „Nature” w maju 2022 roku w artykule zatytułowanym A Middle Pleistocene Denisovian Molar from the Annamite Chain of Northern Laos [Środkowoplejstoceński denisowiański ząb trzonowy znaleziony w łańcuch annamickim na terenie północnego Laosu] zwracają uwagę, że najprawdopodobniej nie tylko Homo sapiens posiadał taką szeroką tolerancję na warunki środowiskowe⁵.

Badacze omawiają znalezisko z jednej z jaskini w Laosie. Znaleziono tam bowiem wiele pojedynczych skamieniałości zębów należących do różnych gatunków zwierząt. Uwagę naukowców przykuła jednak skamieniałość jednego wyjątkowego zęba trzonowego, który najprawdopodobniej należał do dziewczynki reprezentującej gatunek z rodzaju Homo. Zadziwiające jest to, że skamieniałość ta przetrwała w dobrym stanie aż 150 tysięcy lat, mimo że Laos charakteryzuje się klimatem subtropikalnym, a skamieniałości najlepiej zachowują się w warunkach suchych i zimnych⁶.

Uczeni zwrócili uwagę, że cechy znalezionego zęba wskazują, że nie da się go przypisać żadnemu ze znanych nam gatunków człowieka. Jedynym taksonem, z którym wspomniany trzonowiec posiada cechy wspólne, są denisowianie.

Kim byli denisowianie?

Mianem denisowian określa się ludzi, których szczątki znaleziono w Jaskini Denisowej, znajdującej się w Azji Środkowej w paśmie górskim Ałtaj na Syberii. Denisowianie są uznawani za bliskich krewnych neandertalczyków, jednak nie są oni gatunkiem człowieka, ale są niezdefiniowanym co do rangi systematycznej taksonem, który zalicza się jednak do rodzaju Homo⁷.

Choć lud ten znany był dotychczas wyłącznie z Jaskini Denisowej, to jednak odkrycie w Laosie zęba podobnego do denisowiańskich rzuca nowe światło na tę ludność. Okazuje się, że denisowianie nie tylko żyli znacznie wcześniej niż dotychczas sądzono (szczątki z Jaskini Denisowej datuje się na 40 tys. lat, zaś ząb z jaskini w Laosie jest datowany na 150 tys. lat), ale również, że dotarli przynajmniej w rejony Azji Południowo-Wschodniej, co pokazuje, że potrafili żyć nie tylko w zimnym klimacie Syberii, ale także w klimacie subtropikalnym dzisiejszego Laosu. Radzili więc sobie znacznie lepiej niż dotychczas uważano – niemal tak samo dobrze jak Homo sapiens.

Bartosz Bagrowski

Źródło zdjęcia: Pixabay

Ikonka cyklu: Pixabay

Ostatnia aktualizacja strony: 17.07.2022

Literatura: