Nota redakcji Evolution News: mamy przyjemność zaprezentować kolejną serię artykułów. Tym razem autorem jest geolog Casey Luskin, a seria dotyczy pozytywnej argumentacji na rzecz teorii inteligentnego projektu. Ten artykuł stanowi zmodyfikowaną część rozdziału opublikowanego w nowej książce The Comprehensive Guide to Science and Faith: Exploring the Ultimate Questions About Life and the Cosmos [Wyczerpujący przewodnik po nauce i wierze. Rozważania dotyczące podstawowych pytań o życie i kosmos] i ukazuje się jako drugi w serii.
Teoria inteligentnego projektu (ID – intelligent design) stosuje metody naukowe powszechnie wykorzystywane w innych naukach historycznych i za ich pomocą prowadzi do wniosku, że pewne cechy Wszechświata oraz istot żywych najlepiej wyjaśnia przyczynowość inteligentna, a nie jakiś niekierowany proces, taki jak dobór naturalny. Słowami geologa Charlesa Lyella można powiedzieć, że aktywność inteligentna stanowi przyczynę „działającą obecnie”, którą można badać w otaczającym nas świecie. Teoria inteligentnego projektu jako koncepcja z dziedziny nauk historycznych stosuje więc zasadę uniformitaryzmu, jej punktem wyjścia są bowiem obserwacje teraźniejszego działania istot inteligentnych, a następnie na podstawie tych obserwacji formułuje pozytywne przewidywania na temat tego, co naukowcy powinni odkryć w świecie, jeśli jakiś obiekt przyrodniczy powstał wskutek inteligentnego projektu.
Działanie istoty inteligentnej
Na przykład matematyk i filozof William Dembski zauważył, że „główną cechą działania inteligentnego jest kierowana przygodność, czyli to, co nazywamy wyborem”1. Według Dembskiego „działaniu czynnika inteligentnego zawsze towarzyszy wybór spośród różnych rywalizujących ze sobą możliwości”2. Dokonując takiego wyboru, istota inteligentna tworzy jakieś złożone i wyspecyfikowane zdarzenie. Dlatego rodzaj informacji, której źródłem jest, zgodnie z naszymi obserwacjami, inteligentny projekt, określamy mianem wyspecyfikowanej złożoności lub złożonej wyspecyfikowanej informacji (w skrócie CSI – complex specified information).
Krótko mówiąc, coś jest złożone, jeśli jest mało prawdopodobne, i wyspecyfikowane, jeżeli pasuje do pewnego niezależnie danego wzorca. Ponieważ Dembski wykorzystuje CSI do wykrywania projektu, więc w jego ujęciu teoria inteligentnego projektu jest „teorią informacji”, w której „informacja staje się wiarygodną oznaką projektu oraz właściwym obiektem badań naukowych”3. Teoretycy projektu w sposób pozytywny wnioskują o projekcie, badając obiekty przyrodnicze w celu ustalenia, czy cechują się one tym typem informacji, który zgodnie z naszym doświadczeniem powstaje wskutek działania przyczyn inteligentnych.
Duży zbiór danych empirycznych
Teoria inteligentnego projektu stara się więc odnaleźć w przyrodzie te typy informacji – czyli, ściślej rzecz biorąc, złożoną i wyspecyfikowaną informację – które zgodnie z naszym doświadczeniem tworzone są przez istoty inteligentne. Ludzka inteligencja dostarcza dużego zbioru danych empirycznych do badań skutków działania istot inteligentnych, kiedy tworzą one jakieś projekty. Na przykład język, kody i maszyny to struktury zawierające wysoki stopień CSI, a zgodnie z naszym doświadczeniem źródłem ich powstania jest zawsze inteligentny umysł. Badając działania ludzi, możemy zrozumieć, co powinniśmy zaobserwować, jeśli twórcą danego obiektu lub zjawiska jest inteligentna istota, a to daje nam podstawę do sformułowania pozytywnych, testowalnych przewidywań na temat tego, co powinniśmy odkryć w przyrodzie, jeśli występuje w niej inteligentny projekt. Wysoki stopień CSI stanowi więc wiarygodną oznakę uprzedniego działania inteligencji.
Dwuetapowy proces
Ten pozytywny argument na rzecz projektu wykorzystuje standardową naukową metodę dokonywania obserwacji, stawiania hipotez, prowadzenia eksperymentów i wyprowadzania wniosków. Mówiąc konkretniej, punktem wyjścia argumentacji na rzecz projektu są obserwacje istot inteligentnych i skutków ich działania, kiedy tworzą jakieś projekty. Na tej podstawie formułuje się hipotezy (przewidywania) dotycząca tego, co powinniśmy zaobserwować, jeśli w powstaniu danej struktury miała udział przyczyna inteligentna. Te przewidywania są testowalne na podstawie badań świata przyrody – które często nazywa się eksperymentami – aczkolwiek w tym przypadku obejmuje to dowolne badania empiryczne obiektów lub zjawisk istniejących w świecie przyrody. W zależności od wyników eksperymentów i charakteru danych hipoteza (przewidywanie) zostaje potwierdzona lub obalona. Na tej podstawie przyjmuje się (tymczasowo) wniosek o wykryciu bądź niewykryciu projektu.
W najprostszej postaci pozytywna argumentacja na rzecz projektu jest procesem dwuetapowym, w ramach którego prowadzi się:
- badania istot inteligentnych, aby zrozumieć, jaki rodzaj informacji jest tworzony wskutek ich działania;
- badania obiektów przyrodniczych w celu ustalenia, czy zawierają one ten typ informacji, który w świetle naszej wiedzy powstaje w wyniku działania istot inteligentnych.
Casey Luskin
Oryginał: Outlining Intelligent Design’s Positive Argument, „Evolution News & Science Today” 2022, April 27 [dostęp 18 XI 2022].
Przekład z języka angielskiego: Dariusz Sagan
Źródło zdjęcia: Pixabay
Ostatnia aktualizacja strony: 18.11.2022
Przypisy
- W.A. Dembski, Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw, tłum. Z. Kościuk, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021, s. 84 [dostęp 3 V 2022] [wyróżnienia w oryginale].
- W.A. Dembski, Wnioskowanie o projekcie, s. 84 (przyp. tłum.).
- W.A. Dembski, Intelligent Design as a Theory of Information, w: Intelligent Design Creationism and Its Critics: Philosophical, Theological, and Scientific Perspectives, ed. R.T. Pennock, „A Bradford Book”, MIT Press, Cambridge 2001, s. 553 [553–573] [dostęp 3 V 2022].
Literatura:
- Dembski W.A., Intelligent Design as a Theory of Information, w: Intelligent Design Creationism and Its Critics, s. 553–573 [dostęp 3 V 2022].
- Dembski W.A., Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw, tłum. Z. Kościuk, „Seria Inteligentny Projekt”, Fundacja En Arche, Warszawa 2021 [dostęp 3 V 2022].
- Intelligent Design Creationism and Its Critics: Philosophical, Theological, and Scientific Perspectives, ed. R.T. Pennock, „A Bradford Book”, MIT Press, Cambridge 2001.