„Czy James Shapiro jest teoretykiem projektu?”. Odpowiedź Jamesa ShapiroCzas czytania: 5 min

Zaintrygował mnie artykuł Williama Dembskiego z 12 stycznia 2012 roku Czy James Shapiro jest teoretykiem projektu?¹ Autor omawia w nim moje poglądy, dlatego też pozwolę sobie odpowiedzieć na cztery jego uwagi dotyczące mojej argumentacji.

Dembski pisze:

Ciągłe balansowanie Jamesa Shapiro w strefie zdemilitaryzowanej między teorią Darwina a koncepcją inteligentnego projektu może być źródłem frustracji dla sympatyków tej drugiej. Z jednej strony Shapiro jest krytyczny wobec darwinizmu, jak wszyscy teoretycy ID. Z drugiej zaś konsekwentnie publicznie podaje do wiadomości, że nie jest zwolennikiem teorii ID. Sądzę jednak, że swój sprzeciw wyraża pochopnie².

Moja odpowiedź:

Co jest złego w „balansowaniu w strefie zdemilitaryzowanej” między teorią inteligentnego projektu (prezentowaną przez Michaela Behego i innych) a neodarwinizmem? Czy te dwa ujęcia są jedynymi alternatywami? Wątpię. Właśnie dlatego mój artykuł opublikowany w 1997 roku na łamach „Boston Review”, który dotyczy ewolucjonistycznych debat, zatytułowałem A Third Way [Trzecia droga]³. To, co Dembski nazywa „strefą zdemilitaryzowaną” (czyli umownym obszarem wolnym od konfliktów), jest miejscem, w którym ważą się losy prawdziwej nauki o ewolucji. Jestem dumny, że moje poglądy są częścią tej debaty, i widzę, że coraz więcej osób przyznaje mi rację, ponieważ naturalna inżynieria genetyczna, horyzontalny transfer genów, hybrydyzacja międzygatunkowa, duplikacja genomu i symbiogeneza mogą dostarczyć odpowiedzi na problemy, które wcześniej uważano za nierozwiązywalne z uwagi na ograniczenia klasycznego podejścia ewolucjonistycznego.

Dembski pisze:

Skąd w ogóle biorą się podstawowe struktury biologiczne, które umożliwiają naturalną inżynierię genetyczną? Shapiro nabrał […] wody w usta i do tej pory nie uzyskałem od niego odpowiedzi².

Moja odpowiedź:

W książce Evolution: A View from the 21st Century [Teoria ewolucja z perspektywy XXI wieku] napisałem: „Mało mamy rzetelnej wiedzy naukowej na temat pochodzenia życia, w dużej mierze z powodu istotnych braków w materiale empirycznym, ale również dlatego, że wciąż występują luki w rozumieniu tego, co składa się na fundamentalne zasady życia”⁴. Wraz z Dembskim sprzeciwiamy się niepotwierdzonym hipotezom klasycznie rozumianej teorii ewolucji. Czy zatem brak rozstrzygnięcia tematu, kiedy jeszcze nauka nie jest nań gotowa, oznacza „nabranie wody w usta”? Jest zbyt wcześnie na rozstrzygnięcie dyskusji o pochodzeniu życia, komórek czy pierwszych naturalnych systemów inżynierii genetycznej, w tej chwili przyniosłoby ono wyłącznie niepotwierdzone hipotezy bez właściwej podstawy empirycznej. Mamy już zanadto pracy do wykonania, aby na podstawie obecnej wiedzy zrozumieć, w jaki sposób zachodzi proces ewolucji w przyrodzie ożywionej. Pewnego dnia będziemy w stanie zająć się tymi bardziej fundamentalnymi pytaniami, ale dzisiejsza nauka nie jest jeszcze na nie gotowa. Osobiście wolę pozostać na stałym gruncie.

Dembski pisze:

Shapiro przyznaje […], że podstawowe struktury konieczne do życia pozostają niewyjaśnione w jego modelu, a mimo to inteligentny projekt nie wchodzi w grę. Dlaczego jednak miałby nie wchodzić w grę? W powyższym fragmencie Shapiro opisuje teorię ID jako wymagającą stałych nadprzyrodzonych interwencji. Ale przecież nie zostaje ona w ten sposób ograniczona, co zresztą biolog w domyśle przyznaje, gdy pisze: „osłabia to ich argumentację, jeśli teoretycy projektu muszą powoływać się na nadprzyrodzoną interwencję, aby wytłumaczyć pochodzenie każdej zmodyfikowanej struktury adaptacyjnej”. Zwróćmy uwagę, że mamy tutaj do czynienia z trybem warunkowym.

Teoria ID nie wymaga powoływania się na nadprzyrodzoną interwencję w przypadku każdej zmodyfikowanej struktury adaptacyjnej. W gruncie rzeczy teoria ID w ogóle nie wymaga odwołań do tego rodzaju interwencji, przyjmuje jedynie, że inteligencja uczestniczyła w procesie powstawania systemów biologicznych. Sposób działania tej inteligencji – czyli pytanie: kiedy i jak? − pozostaje kwestią otwartą².

Moja odpowiedź:

Ten fragment jest niejasny. Czy Dembski deklaruje, że rezygnuje z nadprzyrodzoności jako komponentu teorii ID? Jeśli tak, to możemy rozpocząć prawdziwy naukowy dialog o tym, czym ta inteligencja mogłaby być, jak również o teleologii i projekcie w biologii oraz o teoretycznych i doświadczalnych możliwościach badań. Jeśli jednak Dembski chce pozostać przy nadprzyrodzoności (o czym Michael Behe niejednokrotnie mnie zapewniał) i nieustannie uciekać się do dosłownie rozumianej zasady deus ex machina, to nie możemy prowadzić poważnej dyskusji naukowej ze względu na jej naturalistyczne granice. Uważam, że niezwykle korzystnym kierunkiem dla zwolenników teorii ID byłoby porzucenie wszelkich wtrętów teologicznych i zaangażowanie się w ściśle naturalistyczne dociekania, niezależnie od przekonań na temat ostatecznej przyczyny. Czy Bill Dembski jest gotowy to zrobić?

Dembski pisze:

Naturalna inżynieria genetyczna Jamesa Shapiro jest teorią projektu − organizmy są inteligentne i same realizują projekt. Jednak struktury potrzebne do napędzania tej inżynierii są same w sobie niezmiernie skomplikowane. Jak one powstały? Dlaczego miałoby być przesadą sądzić, że struktury te są wynikiem projektu? Ponieważ są one podstawą żyjących systemów (według Jamesa Shapiro wszystkie komórki wykorzystują naturalną inżynierię genetyczną), to muszą mieć swoje niebiologiczne źródło².

Moja odpowiedź:

Nie rozumiem logiki argumentacji Dembskiego. Wiemy jedynie, że naturalna inżynieria genetyczna jest powszechna w komórkach, które występują obecnie. Podobnie jak jest w przypadku komórek, nie wiemy, kiedy i jak powstał ten rodzaj inżynierii. Czy Dembski ma jakieś empiryczne uzasadnienie, by zapewniać, że struktury odpowiedzialne za naturalną inżynierię genetyczną „muszą mieć swoje niebiologiczne źródło”? Jeśli tak, to z chęcią je poznam.

James A. Shapiro

Oryginał: “Is James Shapiro a Design Theorist?”: James Shapiro Replies, „Evolution News & Science Today” 2012, January 16 [dostęp 03 XI 2021].

Przekład z języka angielskiego: Szymon Flis

Źródło zdjęcia: Pixabay

Ostatnia aktualizacja strony: 03.11.2021

Literatura: