Podcasty

„En jak nauka” to cykl rozmów z uczonymi, ekspertami w różnych dziedzinach, na tematy, które dotyczą świata nauki. Chcemy zrozumieć zasady i metody, którymi nauka się posługuje. Zderzamy się z wyzwaniami, jakie przed nią stają i zmaganiami uczonych, by jak najprecyzyjniej wyjaśnić i opisać rzeczywistość. Nie obywa się bez dyskusji o nowych odkryciach i uznanych teoriach, które być może wymagają weryfikacji.

Szczególnym zainteresowaniem obdarzamy naukowe koncepcje, które starają się wyjaśnić pochodzenie Wszechświata i życia, w tym człowieka. Szukamy argumentów zarówno ZA, jak i PRZECIW nim. Sprawdzamy też, w jaki sposób nauki przyrodnicze i ścisłe oddziałują na kulturę i życie codzienne.

A przede wszystkim mamy przyjemność wglądu w świat, do którego nie zawsze jest dostęp i spotkań z naukowcami, którzy są naszymi po nim przewodnikami.

Odtwórz zapowiedź

#211 Superinteligencja – mrzonki czy naukowe wyzwanie

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Piotr Bylica

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Na czym polega rozwój nauki? Co stanowi o wartości postępów w tej sferze ludzkiej działalności? Czy sztuczna inteligencja przewyższy możliwości człowieka, a maszyny faktycznie nas zastąpią? Czy też człowiek stanie się w pewnym sensie biomaszyną? Na te i inne tematy rozmawiamy z profesorem Piotrem Bylicą z Uniwersytetu Zielonogórskiego, filozofem a jednocześnie tłumaczem książki „Mit sztucznej inteligencji” autorstwa Erika Larsona. To najnowsza pozycja wydana przez Fundację En Arche. Wpisuje się ona w potrzeby społeczne, gdyż w ostatnim czasie dużo się mówi na temat eksplozji sztucznej inteligencji.

Obecnie w nauce funkcjonuje idea trzech rodzajów inteligencji: wąskiej – dotyczącej określonego obszaru działania, na przykład gier; ogólnej – to ta, którą dysponujemy my, ludzie; ale istnieje też wizja wytworzenia superinteligencji, czyli takiej sztucznej inteligencji, która będzie wykraczała poza dotychczasowe możliwości ludzi i maszyn. Raymond Kurtzweil, amerykański futurolog, naukowiec i pisarz, propagator idei transhumanizmu, mówi na przykład o połączeniu ludzkiego mózgu z elementami syntetycznymi. To w wyniku tego zabiegu miałaby właśnie powstać superinteligencja.

Autor „Mitu sztucznej inteligencji” precyzyjnie punktuje wady takiej koncepcji. Stwierdza, że aby sztuczna inteligencja naprawdę mogła myśleć, potrzeba by nie tylko stosowała metody indukcji i dedukcji, ale także abdukcji, czyli intuicji, pewnej formy rozumienia rzeczywistości. A tego u maszyn nie ma. Larson przywołuje mit Prometeusza. Idąc tym tropem pyta, czy konsekwencją owych poszukiwań nie będzie sytuacja, w której człowiek przestanie być potrzebny, skoro maszyny go zastąpią. Czy zatem antyhumanizm jest przyszłością ludzkości? O tym i innych kwestiach związanych z mitem sztucznej inteligencji w kolejnym odcinku podcastu „En jak Nauka”. Zaprasza Mira Jankowska.
#210 Latające świnie i tajemnica ludzkiego myślenia, czyli czy komputer stosuje prawa logiki

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Piotr Bylica

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Inteligencja człowieka polega w dużej mierze na rozwiązywaniu problemów. Kalkulator również potrafi rozwiązać pewne problemy, jednak nie powiemy o nim, że potrafi myśleć – mówi gość podcastu „En jak nauka” profesor Piotr Bylica. Maszyny matematyczne działają za pomocą algorytmów, zatem istnieje idea, że myślenie ludzkie także da się wyrazić za pomocą algorytmów. Ale czy rzeczywiście jest to możliwe? O tym w rozmowie z profesorem Piotrem Bylicą, filozofem i tłumaczem z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Profesor Bylica jest tłumaczem książki Erika Larsona „Mit sztucznej inteligencji”, wydanej nakładem wydawnictwa Fundacji En Arche.

W tym nagraniu przejdziemy krótki i uproszczony kurs logiki, której znajomość jest niezbędna do rzetelnego myślenia. Terminy „dedukcja”, „indukcja” i „abdukcja” – potrzebne dla zrozumienia istoty wywodu Erika Larsona – są tu w prosty sposób wyjaśnione. Przyda nam się ta wiedza nie tylko w trakcie lektury, ale także w przyglądaniu się rzeczywistości i ocenie wartości naukowej niektórych koncepcji. Do wysłuchania trzeciej części wywiadu zaprasza Mira Jankowska.
#208 Uproszczony świat, czyli sztuczna inteligencja kontra myśl ludzka

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Piotr Bylica

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Czy superinteligencja naprawdę jest tuż za rogiem? Czy sztuczna inteligencja wkrótce przewyższy możliwości ludzkiego umysłu? Czy jesteśmy na drodze do stworzenia świadomych, rozumujących maszyn? Fundacja En Arche wprowadziła właśnie na rynek książkę Erika Larsona „Mit sztucznej inteligencji”. Larson, przedsiębiorca z branży technologicznej i pionier badań nad przetwarzaniem języka naturalnego, zabiera czytelnika w podróż po współczesnym krajobrazie AI, pokazując, jak daleko wciąż jesteśmy od stworzenia superinteligencji i co musiałoby się wydarzyć, by to osiągnąć. Od czasów Alana Turinga wielu entuzjastów AI utożsamia sztuczną inteligencję z ludzkim myśleniem. To poważne nieporozumienie. Obecne systemy AI bazują na rozumowaniu indukcyjnym – analizują dane i przewidują wyniki. Tymczasem ludzie nie porównują danych – formułują przypuszczenia, czerpiąc z kontekstu i doświadczenia. Nasza inteligencja to sieć domysłów opartych na wiedzy o świecie. Tego typu intuicyjnego rozumowania – nazywanego abdukcją – nie potrafimy jak dotąd zaprogramować. A to właśnie ono stanowi sedno ludzkiego rozumu i zdrowego rozsądku. Larson ostrzega, że mit nieuchronnej superinteligencji nie tylko zaciemnia obraz rzeczywistego postępu, ale też hamuje innowacje. Zamiast badać to, czego jeszcze nie rozumiemy, skupiamy się na przereklamowanych rozwiązaniach. AI będzie dalej doskonalić się w wyspecjalizowanych zadaniach, ale jeśli naprawdę chcemy zrobić krok naprzód, musimy lepiej poznać i docenić jedyną inteligencję, którą znamy – naszą własną. Tłumaczem „Mitu sztucznej inteligencji” jest dr hab. Piotr Bylica, profesor filozofii z Uniwersytetu Zielonogórskiego. To on wprowadza nas w lekturę tej ważnej książki. Drugą część rozmowy z nim prowadzi jak zawsze Mira Jankowska.
#207 Geniusz człowieka i mit sztucznej inteligencji

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Piotr Bylica

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Ta książka jest dla każdego, gdyż każdy z nas (albo prawie każdy) korzysta z technologicznego udogodnienia, jakim jest AI, czyli sztuczna inteligencja. Mowa o książce Erika Larsona „Mit sztucznej inteligencji”. W kolejnym nagraniu rozmawiamy z profesorem Piotrem Bylicą, filozofem nauki i filozofem przyrody, który jest także tłumaczem tej pozycji. W rozmowie padają pytania o to, czym jest inteligencja ludzka i czym jest inteligencja sztuczna? Jak to się stało, że powstała ta druga? Co oznaczają terminy szeroka i wąska sztuczna inteligencja? Czy to, co dzisiaj nazywamy inteligencją, faktycznie nią jest? Czy AI stanowi zagrożenie dla człowieka, czy też jest jego bezcennym wsparciem? I wreszcie, dlaczego autor książki uważa, że aby uznać sztuczną inteligencję za rzeczywiste odwzorowanie ludzkiego intelektu potrzeba by zasadniczego przełomu, czyli odkrycia czegoś, czego nawet nie potrafimy dobrze określić. Erik Larson, autor książki, ma powody, by wyrażać taką opinię. Jest bowiem nie tylko specjalistą w dziedzinie nowych technologii, ale także przedsiębiorcą współpracującym w tym obszarze z amerykańską rządową agencją badawczą DARPA. Ma on także stopień doktora filozofii. Posiada więc szerokie kompetencje i takież spojrzenie na fenomen sztucznej inteligencji. Oryginalne wydanie książki „Mit sztucznej inteligencji” ukazało się w 2021 roku w renomowanej oficynie Uniwersytetu Harvarda. Fundacja En Arche właśnie obdarowuje czytelników polskojęzyczną wersją tej książki. Sam autor dopisał do polskiego wydania posłowie. Zapraszamy na fascynującą rozmowę z profesorem Piotrem Bylicą, tłumaczem tego dzieła. Wywiad prowadzi Mira Jankowska.
#206 Genetyka, epigenetyka i inżynieria genetyczna, czyli nauka nie stoi w miejscu

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Barbara Płytycz

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Człowiek nie wymyślił niczego, czego już wcześniej w przyrodzie nie było – uważa profesor Barbara Płytycz, biolog i immunolog. Przykład: ktoś zauważył, że obły kamień toczy się z góry szybciej niż kanciasty i najprawdopodobniej na bazie tego spostrzeżenia powstała idea koła – tłumaczy gość podcastu „En jak Nauka”. Pytamy Panią profesor o to, co sądzi na temat śmieciowego DNA. Rozmawiamy o nieograniczoności nauki i o tym, że człowiek z mozołem próbuje opisać rzeczywistość i uchwycić jej prawa. I choć bez wątpienia umysł ludzki dokonuje niebywałych odkryć, to z pokorą trzeba przyznać, że są to tylko pojedyncze punkty wiedzy w nieskończoności, którą stara się zgłębić nauka. A szkoła tak powinna przygotowywać swoich absolwentów, żeby zdawali sobie sprawę, że nauka ciągle się rozwija. Nie wolno się zatrzymać na danym jej etapie – twierdzi profesor Płytycz. Nasz gość jest twórcą Pracowni Immunobiologii Ewolucyjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. I pomimo przejścia w stan spoczynku, nadal współpracuje z Instytutem Zoologii i Badań Medycznych UJ. Pani profesor pracowała m.in. na uniwersytetach w Norwegii i w Stanach Zjednoczonych. Polska Akademia Umiejętności szczyci się jej członkostwem. To już czwarty odcinek tej rozmowy, a prowadzi ją jak zawsze Mira Jankowska.
#205 Malaria, komary i ser, czyli o pożytkach z Nobla i Antynobla

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Barbara Płytycz

Prowadząca: dr Mira Jankowska

„W roku 2006 przyznano nagrodę Antynobla badaczom z Holandii za eksperyment wykazujący, że roznoszące malarię samice komarów są wabione równie silnie przez zapach sera limburskiego, jak i zapach ludzkich stóp, powiedzmy w uproszczeniu »męskiej skarpety«” – opowiada z uśmiechem profesor Barbara Płytycz, immunolog. Dzięki temu odkryciu wykorzystuje się zapachową specyfikę tego sera jako pułapkę na samice komarów, które mogą roznosić malarię. W trzecim odcinku wywiadu z profesor Płytycz rozmawiamy nie tylko o Noblach, Antynoblach, malarii i wywołujących ją komarach, ale pojawia się też odpowiedź na pytanie, dlaczego uczeni… liżą skały. A poza tym mnóstwo ciekawostek naukowych, poruszających i dowcipnych anegdot z obszaru biologii i życia naukowego. Przypomnijmy, że Barbara Płytycz to emerytowany profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, immunolog, twórczyni pracowni immunobiologii ewolucyjnej. Współdziała nadal z Instytutem Zoologii i Badań Medycznych UJ. Jest członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Pracowała między innymi na uniwersytetach w Norwegii i w Stanach Zjednoczonych. Do wysłuchania ciekawego wywiadu zaprasza Mira Jankowska.
#204 Kto jest winien, czyli kiedy odkrycia naukowe obracają się przeciw człowiekowi

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Barbara Płytycz

Prowadząca: dr Mira Jankowska

„Leczy nas własny układ odpornościowy, a my możemy mu albo pomóc, albo zaszkodzić” – podkreśla profesor Barbara Płytycz, immunolog. „Zadaniem układu odpornościowego człowieka jest wyeliminować patogeny z organizmu prawie całkowicie albo całkowicie. Natomiast antybiotyki mają w tym pomóc, mają osłabić albo zupełnie zniszczyć patogeny” – kontynuuje. W drugiej części wywiadu z Panią Profesor poruszamy wątek zdrowia człowieka i niezwykłego układu, który chroni przed chorobami. Jednym z wielkich osiągnięć naukowych wspierających system immunologiczny było odkrycie penicyliny przez Alexandra Fleminga. Sposobami radzenia sobie z bakteriami są też antybiotyki syntetyczne. Okazuje się jednak, że bakterie mogą tak się modyfikować, iż owe medyczne specyfiki przestają być skuteczne. Dobrym przykładem na ową oporność jest borelioza, choroba odkleszczowa. Dlaczego w niektórych przypadkach tej choroby antybiotykoterapię trzeba zastosować w szpitalu? Co sprzyja uzyskiwaniu przez bakterie oporności na działanie antybiotyków? Jaki jest w tym udział człowieka, a jaki zwierząt? O tym w drugim odcinku rozmowy z profesor Płytycz. A poza tym o anemii sierpowatej, malarii, komarach, a nawet słynnym pantofelku. Do wysłuchania kolejnego nagania w cyklu „En jak Nauka” zaprasza Mira Jankowska
#203 Ludzkość po apogeum, czyli czy to koniec Homo sapiens?

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Barbara Płytycz

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Wszystkie odkrycia naukowe biorą swój początek z obserwacji przyrody, to nie są wymysły rozumu – uważa profesor Barbara Płytycz. Homo sapiens jest już poza apogeum swojego gatunku. Potrafimy robić bardzo dużo dobrego, ale i bardzo dużo złego. Jeśli tak będzie dalej, to nasz gatunek będzie wymierał – twierdzi gość kolejnego podcastu „En jak nauka”. Pani profesor nie lubi nazywać siebie ewolucjonistką. Mówi o sobie, że jest biologiem, który stara się patrzeć na świat z punktu widzenia ewolucji. Barbara Płytycz to emerytowany profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, mikrobiolog, immunolog, twórca pracowni immunobiologii ewolucyjnej. Współdziała nadal z Instytutem Zoologii i Badań Medycznych UJ. Jest członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Pracowała m.in. na uniwersytetach w Norwegii i w Stanach Zjednoczonych. Od dzieciństwa ulubionym sposobem spędzania czasu była zabawa w szkołę, co przerodziło się w umiłowanie do nauczania. W rozmowie z panią profesor także o roli mentorów pojawiających się na drodze naukowej. Do wysłuchania nagrania zaprasza Mira Jankowska.
#202 Jazz, biologia i fizyka kwantowa, czyli naukowiec w poszukiwaniu sensu

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Kopcewicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Co nadaje sens poszukiwaniom naukowym? Jak odnaleźć własną drogę w świecie nauki? Dlaczego niezbędne są staże naukowe i korzystanie z osiągnięć innych ośrodków akademickich – o tym w kolejnym nagraniu z cyklu „En jak nauka”. Lubię fascynujące pytania, które najczęściej pojawiają się dopiero pod koniec życia – podkreśla nasz gość profesor Jan Kopcewicz, biolog molekularny. I dodaje: Teraz fascynuje mnie mechanika kwantowa, mniej biologia, bo w tej ostatniej dziedzinie już dużo wiem. W czwartej części rozmowy profesor Kopcewicz ujawnia, do czego namawiał go Carl Sagan, amerykański astronom, pisarz i popularyzator nauki, pionier egzobiologii i laureat nagrody Pulitzera. Dowiadujemy się też, jak to się stało, że Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu zatrudnił prof. Aleksandra Wolszczana, współodkrywcę pierwszych planet pozasłonecznych. Poza tym w rozmowie usłyszymy o kulturze krytycznego myślenia, ważności posiadania autorytetów naukowych, o byciu przewodnikiem dla młodych naukowców, konieczności poszerzania horyzontów myślenia, o odwadze w podejmowaniu wyzwań jak choćby o czterokrotnym łączeniu funkcji rektora z pracą naukową. Oto ostatnia część wywiadu z Janem Kopcewiczem, emerytowanym profesorem nauk przyrodniczych, biologiem molekularnym, zajmującym się fizjologią roślin, wykładowcą i rektorem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zaprasza Mira Jankowska.
#201 Dokąd zmierzają nauki biologiczne, czyli ciąg dalszy pytań o życie

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Kopcewicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Nie mam żadnego dowodu, ale mnie się wydaje, że nauki biologiczne coraz bardziej zbliżają się do poglądu, że jest jakiś program powstania życia, że istnieje pewna siła, która jest siłą konstruktywną – uważa profesor Jan Kopcewicz, biolog molekularny. I dodaje: Ja zakładam, że inteligentny projekt ma dużo racji, choć nie we wszystkim. W trzeciej części rozmowy z profesorem Kopcewiczem szukamy odpowiedzi na pytanie, czy niektóre skomplikowane struktury biologiczne, na przykład mózg, mogły powstać drogą doboru naturalnego, czy też, jak twierdził Alfred Russel Wallace, nie było to możliwe. Pojawia się także kwestia odróżniania fenomenu mózgu od fenomenu umysłu oraz zjawiska samoświadomości człowieka. Wreszcie dotykamy zagadnienia sporów o pochodzenie i rozwój życia, który wiodą ewolucjoniści z kreacjonistami. W tym kontekście pada pytanie o teorię inteligentnego projektu i znaczenie tego konceptu dla postępu nauki. Przypomnijmy, że nasz gość jest profesorem nauk przyrodniczych ze specjalnością biologia molekularna oraz fizjologia roślin. Fascynuje go też filozofia nauki. Profesor Kopcewicz jest emerytowanym wykładowcą Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w której to uczelni pełnił funkcję rektora. Do wysłuchania kolejnego ciekawego nagrania w cyklu „En jak nauka” zaprasza Mira Jankowska.
#200 Darwinowski scenariusz prób i błędów oraz inne koncepcje pochodzenia życia

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Kopcewicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Życie na Ziemi powstało bardzo szybko. Można przypuszczać, że w ciągu mniej więcej 200 milionów lat. To niesamowicie krótki czas. A jeśli tak, to nie mogło to być metodą prób i błędów, bo to zbyt mało czasu na taki proces – twierdzi profesor Jan Kopcewicz, biolog molekularny z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. I kontynuuje: – Musi istnieć jakieś prawo natury, według którego powstaje życie. W drugim odcinku rozmowy z naszym gościem pytamy nie tylko o to, czym jest życie i jak współczesna nauka odpowiada na to pytanie, ale także o zasadę kopernikańską oraz o silną i słabą zasadę antropiczną. Poruszamy także kwestię panspermii, gdzie wspólnym mianownikiem jest twierdzenie o pozaziemskich źródłach życia. Profesor Kopcewicz chętnie odwołuje się w nagraniu do swojej najnowszej książki „Pytania o życie”, która, jak wskazuje tytuł, porusza podobne zagadnienia. Przypomnijmy, że nasz gość jest emerytowanym profesorem nauk przyrodniczych Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, w którym pełnił także funkcję rektora. Na kolejny odcinek podcastu „En jak nauka” zaprasza Mira Jankowska.
#199 Tajemnica życia i pytania, na które nie ma odpowiedzi

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Kopcewicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Nie znamy odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób mogła powstać tak złożona struktura jak komórka. Nie wiedzą tego nawet laureaci Nagrody Nobla – uważa ekspert w dziedzinie nauk biologicznych, profesor Jan Kopcewicz. Profesor zwraca uwagę, że w kontekście powstania pierwszej komórki nasuwają się dwie możliwości: albo mamy tu do czynienia ze stworzeniem, albo z procesem przyrodniczym. Na razie nie jesteśmy w stanie tego rozstrzygnąć, ponieważ nie mamy dowodów, jak rzeczywiście było. Czy zatem teoria inteligentnego projektu ma prawo funkcjonować w nauce jako równoważna koncepcja do darwinowskiej teorii ewolucji? Między innymi na ten temat porozmawiamy w pierwszej części arcyciekawej rozmowy z profesorem Kopcewiczem. Przypomnijmy, że nasz Gość jest biologiem molekularnym i ekspertem w zakresie fizjologii roślin. Profesor Kopcewicz zajmuje się również popularyzacją nauki zwracając przy tym uwagę na zagadnienia filozoficzne w naukach przyrodniczych – spod jego ręki wyszły książki „Kosmos i życie”, „Ziemia planeta życia” i najnowsza „Pytania o życie”. Do wysłuchania rozmowy zaprasza Mira Jankowska.
#198 Wybitne Polki-filozofki, czyli jak skutecznie promować polską naukę

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Woleński (Uniwersytet Jagielloński)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

W Polsce międzywojennej było więcej wybitnych filozofek niż w całym świecie pozostałym. Naprawdę, nie przesadzam – twierdzi profesor Jan Woleński filozof z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czwartej i ostatniej części wywiadu nasz gość odpowiada na pytania związane ze szkołą lwowsko-warszawską, liczącą się w świecie formacją naukową pierwszej połowy XX wieku. Jej cechą była różnorodność, poważne traktowanie filozofii i nauki, co sprawdziło się w doświadczeniu wojennym, gdy profesorowie uczestniczyli w tajnym nauczaniu. Poza tym otwartość na zagranicę, aby Polacy znali osiągnięcia światowe oraz troska o umiędzynarodowienie nauki polskiej. Szkoła lwowsko-warszawska szczyciła się wybitnymi osobowościami naukowymi. Warto wymienić jej założyciela profesora Kazimierza Twardowskiego oraz profesorów: Tadeusza Kotarbińskiego, Kazimierza Ajdukiewicza, Władysława Tatarkiewicza, Alfreda Tarskiego, Jana Łukasiewicza, Stanisława Leśniewskiego, Izydorę Dąmbską i wielu innych.

Profesora Jana Woleńskiego, który jest także filozofem prawa, pytamy także o to, jaką wprowadziłby zasadę prawną, która miałaby obowiązywać powszechnie i dlaczego właśnie taką. Przypomnijmy, że nasz gość jest filozofem analitycznym, teoretykiem prawa, logikiem, epistemologiem, filozofem języka i badaczem koncepcji prawdy. Za badania osiągnięć szkoły lwowsko-warszawskiej został wyróżniony Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jest także członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. W rozmowie pojawia się też kilka wątków bardzo prywatnych, dlatego tym bardziej warto tej części wywiadu posłuchać. Zaprasza Mira Jankowska.
#197 Fakty czy pozory, czyli czy nauka zmierza do prawdy?

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Woleński (Uniwersytet Jagielloński)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

„Ja nie lubię krótkich formuł, że jakoby skończył się problem demarkacji w nauce. Nie skończył się. Skończył się jedynie neopozytywistyczny wzorzec” – uważa profesor Jan Woleński, filozof nauki. Tym razem o kwestiach związanych z prawdą i ogólnie rozumianą nauką. Zapytamy naszego gościa o to, czy nauka musi być zakorzeniona w faktach, czy należy podążać za owymi faktami dokądkolwiek one nie prowadzą i co właściwie znaczy hasło „podążać za faktami”. Usłyszmy odpowiedzi na pytania: czy współcześnie istnieje jakaś dominująca koncepcja prawdy; co to znaczy, że coś jest prawdziwe; i jakim sensie możemy powiedzieć, że Kopernik się pomylił. Kontynuujemy w ten sposób rozmowę z nestorem polskiej filozofii, badaczem szkoły lwowsko-warszawskiej, emerytowanym, aczkolwiek ciągle aktywnym, wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego – profesorem Janem Woleńskim. Przypomnijmy, że jest on także teoretykiem prawa, logikiem, epistemologiem i filozofem języka oraz badaczem koncepcji prawdy. To już nasze trzecie spotkanie z profesorem Woleńskim w cyklu „En jak Nauka”. Zaprasza Mira Jankowska.
#196 Humanistyka, nauki przyrodnicze i problem istnienia Boga

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Woleński (Uniwersytet Jagielloński)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Wielu wybitnych przedstawicieli nauk przyrodniczych traktuje nauki humanistyczne niezwykle poważnie. Do tego grona należał także Albert Einstein – tłumaczy profesor Jan Woleński. W drugiej części rozmowy zajmujemy się systematyzacją nauk na przestrzeni dziejów. Trivium, quadrivium – dziś terminy mało znane – odnoszą się do pierwotnego, średniowiecznego podziału, jaki zastosowano celem uporządkowania zdobytej wiedzy. Warto wiedzieć, że słowo „trywialny” pochodzi właśnie od łacińskiego rzeczownika „trivium”.

Oprócz tego poruszamy kwestię, czy filozofia ma obecnie coś do zaoferowania naukom biologicznym. A jeśli tak, to co to jest? Co na ten temat twierdzili Albert Einstein, Niels Bohr czy Werner Heisenberg? Pytamy też, co się dzieje, kiedy mieszane są porządki w wyjaśnianiu rzeczy, gdy na przykład filozoficznymi metodami próbuje się uzasadnić prawa z obszaru nauk przyrodniczych i vice versa. Poza tym podejmujemy kontrowersyjną kwestię istnienia bądź nieistnienia Boga z punktu widzenia nauki.

Przypomnijmy, że nasz gość, profesor Jan Woleński, jest uczniem Izydory Dąmbskiej i Romana Ingardena. Profesor Woleński jest filozofem analitycznym, teoretykiem prawa, logikiem, epistemologiem, filozofem języka i badaczem koncepcji prawdy. Za badania osiągnięć szkoły lwowsko-warszawskiej został wyróżniony Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jest także członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.
#195 Czy w dzisiejszym świecie jest jeszcze miejsce na filozofię?

SoundCloud

YouTube

Goście podcastu: prof. Jan Woleński (Uniwersytet Jagielloński)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Czy w dzisiejszym stechnicyzowanym świecie warto studiować filozofię? Co zyskujemy, kiedy podejmujemy się takiego wysiłku i co tracimy, kiedy takiej okazji nie mamy? Jakie są walory osobiste, zawodowe czy społeczne osoby, która miała do czynienia z filozofią? Odpowiedzi na te pytania padają w rozmowie z nestorem polskiej filozofii, uczniem Izydory Dąmbskiej i Romana Ingardena, profesorem Janem Woleńskim, emerytowanym, acz ciągle aktywnym uczonym z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nasz gość to profesor nauk humanistycznych, filozof analityczny, teoretyk prawa, logik, epistemolog i filozof języka, badacz koncepcji prawdy. Zafascynowany jest dokonaniami szkoły lwowsko-warszawskiej. Za osiągnięcia na tym polu został wyróżniony Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych.
Czy świat przypomina kaczko-królika, czyli o opisywaniu rzeczywistości

https://soundcloud.com/fundacjaenarche/czy-swiat-przypomina-kaczko-krolika-czyli-o-opisywaniu-rzeczywistosci-1
Czym są naukowe google i puszki Pandory w nauce? Czy filozof jest naukowcem, czy też nie? Jak uprawiać naukę? Co łączy panów: Kopernika, Darwina i Freuda? A także o instytucjonalnym hamowaniu nauki. To wątki drugiej części rozmowy z prof. Krzysztofem Kilianem, filozofem nauki z Uniwersytetu Zielonogórskiego.
#8 Religia dla ateistów, czyli w co się wierzy w nauce

SoundCloud

Gość podcastu: prof. Krzysztof J. Kilian, Uniwersytet Zielonogórski

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Jakie są zależności i różnice między światopoglądem a poglądem naukowym na świat? Dlaczego mówimy o naiwności w nauce? Czym jest fallibilizm i w co wierzą naukowcy, czy w nauce da się w nic nie wierzyć i po prostu podążać za faktami? Gościem podcastu jest prof. Krzysztof Kilian z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Część pierwsza rozmowy.
Nagie fakty, czyli jak światopogląd dyktuje nam rzeczy ogląd

https://soundcloud.com/fundacjaenarche/7-d-sagan-cz-2
Część 2. rozmowy z dr. Dariuszem Saganem, filozofem nauki, o rozpoznawaniu projektu w świecie, o wpływie światopoglądu filozoficznego i religijnego na postrzeganie rzeczywistości i styl uprawiania nauki oraz o tym, jak epoka wiktoriańska stała się podatnym gruntem dla rozwoju teorii Darwina. Zaprasza Mira Jankowska.

Serdecznie zaprasza Mira Jankowska.

„EN jak… nauka”, bo warto wiedzieć i rozumieć więcej!
W szpilkach na Mount Everest, czyli jak powstają teorie naukowe

https://soundcloud.com/fundacjaenarche/6-d-sagan-cz-1
Tym razem w cyklu podcastów „En jak nauka” rozmawiamy o teorii inteligentnego projektu, sporze z darwinistami, o tym dlaczego ważne jest, by teorie przeglądały się w sobie, a także o… nawróceniu w nauce. Sic! Rozmówcą Miry Jankowskiej tym razem jest dr Dariusz Sagan, filozof nauki z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Rozmowy cześć 1.

Serdecznie zaprasza Mira Jankowska.

„EN jak… nauka”, bo warto wiedzieć i rozumieć więcej!
Po czym poznać, że nauka to nauka?

https://soundcloud.com/fundacjaenarche/zabo-otny-cz-2-1
Tym razem o metodologii nauk, ważności definicji, języku nauki i jej celach badawczych, o specyfice myślenia i pisania artykułów naukowych, a także o tym, co wynika z tego, że naukowcy nie są bezdusznym automatami i mają swój światopogląd. Część druga rozmowy z Andrzejem Zabołotnym, filozofem nauki i informatykiem, doktorantem na Uniwersytecie Łódzkim.

Serdecznie zaprasza Mira Jankowska.

„EN jak… nauka”, bo warto wiedzieć i rozumieć więcej!
Co mieści szuflada nauki, czyli jak ludzka wiedza ewoluuje. Część 1

https://soundcloud.com/fundacjaenarche/co_miesci_szuflada_nauki_czyli_jak_ludzka_wiedza_ewoluuje_czesc_1
Dlaczego „science” nie obejmuje nauk humanistycznych i społecznych? Czy nauka to coś stałego, czy też przechodzi swoje przeobrażenia? Na czym polegają jej zasady i czy światopogląd ma wpływ na jej ewolucję? A także o robieniu kosmosu z chaosu – część pierwsza rozmowy z Andrzej Zabołotny, informatykiem i doktorantem na wydziale filozofii Uniwersytetu Łódzkiego.

Serdecznie zaprasza Mira Jankowska.

„EN jak… nauka”, bo warto wiedzieć i rozumieć więcej!
#3 Stąpanie po kruchym lodzie, czyli co darwinizm ukradł nauce?

SoundCloud

Gość podcastu: Jonathan Wells, Discovery Institute

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Rozmowa z amerykańskim biologiem, Jonathanem Wellsem, autorem głośnej książki „Ikony ewolucji. Nauka czy mit?”, gościem Fundacji En Arche w styczniu tego roku.

Czym jest prawdziwa nauka: zestawianiem prawdy z danymi empirycznymi, czy poszukiwaniem wyjaśnień przy założeniu, że wszystko musi mieć uzasadnienie naturalistyczne? O redefinicji nauki dokonanej przez Darwina, o teorii inteligentnego projektu oraz działalności Discovery Institute w Stanach Zjednoczonych.
#2 Naukowa wieża Babel, czyli co wynika z myślenia

SoundCloud

Goście podcastu: prof. Andrzej Myc (Uniwersytetu w Michigan) i dr Grzegorz Malec (Fundacja En Arche)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Tym razem w cyklu podcastów „EN jak… nauka” rozmowa o uczciwości w życiu i o próbach naginania nauki w niebezpieczną stronę oraz o inteligentnej metodzie dyskutowania z inaczej myślącymi. Dyskutują prof. Andrzej Myc, biolog-immunolog z Uniwersytetu w Michigan i dr Grzegorz Malec, filozof z Fundacji En Arche.
#1 Tygrys ma pazury, a człowiek ma naukę

SoundCloud

Goście podcastu: prof. Andrzej Myc (Uniwersytetu w Michigan) i dr Grzegorz Malec (Fundacja En Arche)

Prowadząca: dr Mira Jankowska

Czy w nauce poszukuje się prawdy? Czym są rewolucje w nauce? A także o teorii Darwina i teorii inteligentnego projektu oraz o tym, czym jest mit pochodzenia i o wielu innych zagadnieniach. Mira Jankowska rozmawia z prof. Andrzejem Mycem, biologiem-immunologiem z Uniwersytetu w Michigan oraz z dr. Grzegorzem Malcem, filozofem z Fundacji En Arche.

Podcasty

#211 Superinteligencja – mrzonki czy naukowe wyzwanie

#210 Latające świnie i tajemnica ludzkiego myślenia, czyli czy komputer stosuje prawa logiki

#208 Uproszczony świat, czyli sztuczna inteligencja kontra myśl ludzka

#207 Geniusz człowieka i mit sztucznej inteligencji

#206 Genetyka, epigenetyka i inżynieria genetyczna, czyli nauka nie stoi w miejscu

#205 Malaria, komary i ser, czyli o pożytkach z Nobla i Antynobla

#204 Kto jest winien, czyli kiedy odkrycia naukowe obracają się przeciw człowiekowi

#203 Ludzkość po apogeum, czyli czy to koniec Homo sapiens?

#202 Jazz, biologia i fizyka kwantowa, czyli naukowiec w poszukiwaniu sensu

#201 Dokąd zmierzają nauki biologiczne, czyli ciąg dalszy pytań o życie

#200 Darwinowski scenariusz prób i błędów oraz inne koncepcje pochodzenia życia

#199 Tajemnica życia i pytania, na które nie ma odpowiedzi

#198 Wybitne Polki-filozofki, czyli jak skutecznie promować polską naukę

#197 Fakty czy pozory, czyli czy nauka zmierza do prawdy?

#196 Humanistyka, nauki przyrodnicze i problem istnienia Boga

#195 Czy w dzisiejszym świecie jest jeszcze miejsce na filozofię?

Czy świat przypomina kaczko-królika, czyli o opisywaniu rzeczywistości

#8 Religia dla ateistów, czyli w co się wierzy w nauce

Nagie fakty, czyli jak światopogląd dyktuje nam rzeczy ogląd

W szpilkach na Mount Everest, czyli jak powstają teorie naukowe

Po czym poznać, że nauka to nauka?

Co mieści szuflada nauki, czyli jak ludzka wiedza ewoluuje. Część 1

#3 Stąpanie po kruchym lodzie, czyli co darwinizm ukradł nauce?

#2 Naukowa wieża Babel, czyli co wynika z myślenia

#1 Tygrys ma pazury, a człowiek ma naukę

#211 Superinteligencja – mrzonki czy naukowe wyzwanie

#210 Latające świnie i tajemnica ludzkiego myślenia, czyli czy komputer stosuje prawa logiki

#208 Uproszczony świat, czyli sztuczna inteligencja kontra myśl ludzka

#207 Geniusz człowieka i mit sztucznej inteligencji

#206 Genetyka, epigenetyka i inżynieria genetyczna, czyli nauka nie stoi w miejscu

#205 Malaria, komary i ser, czyli o pożytkach z Nobla i Antynobla

#204 Kto jest winien, czyli kiedy odkrycia naukowe obracają się przeciw człowiekowi

#203 Ludzkość po apogeum, czyli czy to koniec Homo sapiens?

#202 Jazz, biologia i fizyka kwantowa, czyli naukowiec w poszukiwaniu sensu

#201 Dokąd zmierzają nauki biologiczne, czyli ciąg dalszy pytań o życie

#200 Darwinowski scenariusz prób i błędów oraz inne koncepcje pochodzenia życia

#199 Tajemnica życia i pytania, na które nie ma odpowiedzi

#198 Wybitne Polki-filozofki, czyli jak skutecznie promować polską naukę

#197 Fakty czy pozory, czyli czy nauka zmierza do prawdy?

#196 Humanistyka, nauki przyrodnicze i problem istnienia Boga

#195 Czy w dzisiejszym świecie jest jeszcze miejsce na filozofię?

Czy świat przypomina kaczko-królika, czyli o opisywaniu rzeczywistości

#8 Religia dla ateistów, czyli w co się wierzy w nauce

Nagie fakty, czyli jak światopogląd dyktuje nam rzeczy ogląd

W szpilkach na Mount Everest, czyli jak powstają teorie naukowe

Po czym poznać, że nauka to nauka?

Co mieści szuflada nauki, czyli jak ludzka wiedza ewoluuje. Część 1

#3 Stąpanie po kruchym lodzie, czyli co darwinizm ukradł nauce?

#2 Naukowa wieża Babel, czyli co wynika z myślenia

#1 Tygrys ma pazury, a człowiek ma naukę