Promotor mojej pracy doktorskiej po przeczytaniu szkicu rozdziału o testowaniu koncepcji uniwersalnej wspólnoty pochodzenia powiedział mi: „Paul, jesteś zbyt zafiksowany na punkcie falsyfikacji. Nie tak działa teoria ewolucji”.
No cóż, nie ma potrzeby ubierać teorii w filozoficzny kaftan bezpieczeństwa, jeśli radzi sobie ona wystarczająco dobrze w obecnej postaci.
Powinno się jednak oczekiwać JAKICHŚ konsekwencji, jeżeli założenie brzmi: „Zgodnie z naszą teorią A zachodzi, chyba że A nie zachodzi”. Jak głosi ludowe przysłowie: na świętego Hieronima jest pogoda albo jej nima. Obejmujemy w ten sposób wszystkie możliwości: nasza teoria jest w pełni ogólna i wyczerpująca.
Niezdrowa teoria
To nie jest jednak ani wiedza, ani zdrowa teoria.
Godny uwagi jest tutaj ogólnodostępny artykuł wstępny (z którego zapożyczyłem tytuł dla tego tekstu) duńskiego biologa Dave’a Speijera.
„Teoria ewolucji – pisał Speijer – zachęca do tolerowania wyjątków”1. Uważam, że to kompletnie niepoprawne. Teoria, która przewiduje wyjątki od swoich reguł i uogólnień, może dawać nam wiedzę. Natomiast teoria, która „toleruje wyjątki”, będzie po prostu odwzorowywać 1:1 cokolwiek zaobserwujemy. W takiej sytuacji teoria niczego nie wnosi, lecz zwyczajnie błąka się za danymi jak szczeniak na smyczy.
Racjonalizowanie nieudanych przewidywań
Stephen Jay Gould polubił bardzo pojęcie „przygodności”, za pomocą którego mógłby zracjonalizować fakty niezgodne z przewidywaniami. Jeśli wydaje się, że ta ocena jest zbyt surowa, rozważmy ostatnie zdanie artykułu, którego autor komentuje stanowisko Goulda:
Organizmy mają tendencję do znajdywania podobnych rozwiązań dla podobnych problemów, ale dajmy jej [czyli ewolucji] wystarczająco dużo czasu (albo dostatecznie małą populację), a wszystko jest możliwe2.
To, że „wszystko jest możliwe”, może być prawdą, ale nie udawajmy wówczas, że mamy teorię, która daje nam rzeczywistą wiedzę. Nie zapewnia ona żadnej wiedzy.
Paul Nelson
Oryginał: „Is Popperian Falsification Useful in Biology?”, „Evolution News & Science Today” 2020, February 11 [dostęp 24 IV 2020].
Przekład z języka angielskiego: Dominika Wojda
Źródło zdjęcia: Pixabay
Ostatnia aktualizacja strony: 24.04.2020
Przypisy
- D. Speijer, Is Popperian Falsification Useful in Biology?, „BioEssays” 2020, Vol. 42, 202000003 [dostęp 24 IV 2020] (przyp. tłum.).
- T. Rodrigues Simões, Contingency vs. Predictability in Evolution, „Nature Research Ecology & Evolution Community” 2019, January 24 [dostęp 24 IV 2020] (przyp. tłum.).
Literatura:
- Rodrigues Simões T., Contingency vs. Predictability in Evolution, „Nature Research Ecology & Evolution Community” 2019, January 24 [dostęp 24 IV 2020].
- Speijer D., Is Popperian Falsification Useful in Biology?, „BioEssays” 2020, Vol. 42, 202000003 [dostęp 24 IV 2020].